30 januari: Warme leesavond met Christine Otten (vol)
Let op: deze avond is volgeboekt. Maar kom vooral naar één van onze volgende Warme Leesavonden!
Warme leesavonden in ons Amsterdamse leeshuis
In 2024 organiseren we elke laatste dinsdag van de maand een intieme leesavond in het Leeshuis van de Tolhuistuin. Er zijn mooie teksten die we samen gaan lezen, er is een schrijver met wie we in gesprek gaan en er is warme soep van Tuindorp Delicious. De schrijvers die aanschuiven hebben op de een of andere manier een link met Amsterdam Noord en houden zich bezig met wat literatuur zoal kan betekenen voor mensen in allerlei situaties.
Dinsdag 30 januari - Christine Otten
We trappen de reeks af samen met schrijfster en Noord-bewoner Christine Otten. Naast haar eigen werk is Otten de oprichter van Stichting Blocknotes, waarmee ze schrijfworkshops geeft in een aantal detentiecentra. Vorig jaar verscheen de bundel Gevangenispost met werk van schrijvers van binnen en van buiten. Deze avond lezen we een aantal verhalen uit de bundel en gaan in gesprek met Christine Otten over de betekenis van schrijven voor haarzelf en voor de mensen uit haar schrijfgroepen.
Tijd: van 19.00 tot 21.00 uur
Locatie & route: Leeshuis, Tolhuis 4 in Amsterdam Noord: Route Leeshuis - Tolhuisweg 4, 1031 CL Amsterdam
Aanmelding: vraag@cultureleapotheek.nl
Toegang is gratis. Aanmelden is nodig vanwege de beperkte ruimte.
Zie voor het hele programma www.cultureleapotheek.nl/warmeleesavond
Last van een beperkende bubbel-blik? Lees Confrontaties
Literaire zelfzorg
Last van een beperkende bubbel-blik? Lees Confrontaties van Simone Atangana Bekono
We leven in gepolariseerde tijden, waarin velen zich in hun eigen groep en hun eigen gelijk verliezen en steeds minder van andere mensen en andere meningen willen weten. De jaren waarin ‘Love & Peace’ en het idee van internationale solidariteit hoogtij vierden, voelen verder weg dan ooit. Ook hier in het ooit zo tolerant en gezellig gevonden Nederland. Een tijdje nog leek het totale onbegrip tussen verschillende kampen vooral iets van ‘over de oceaan’, maar inmiddels klotst het ook hier tegen de plinten. Bij tal van onderwerpen staan de verhoudingen binnen de kortste keren op scherp. We hebben collectief last van korte lontjes en van een nogal beperkte bubbel-blik.
Ziektebeeld
Betrap jij jezelf ook steeds vaker op een ongenuanceerde mening? Loop je regelmatig rood aan wanneer iemand heel anders over zaken blijkt te denken dan jij? Bespeur je bij jezelf een toenemende voorkeur om je onder gelijkgestemden te begeven? Dan heeft het onverdraagzaamheidsvirus ook jou te pakken. Tijd om je eigen, genuanceerde zelf te hervinden en uit je bubbel te stappen met een boek. Er bestaat empirisch onderzoek dat aantoonde dat je door het lezen van romans je empathische vermogens traint, al werd de representativiteit daarvan ook weer betwist. Maar spijkerhard bewijs of niet: zeker is dat een roman de mogelijkheid biedt om eens door de ogen van iemand met een heel ander leven dan het jouwe naar de wereld te kijken.
Literaire medicatie
Lees bijvoorbeeld Confrontaties van Simone Atangana Bekono en verblijf een aantal maanden samen met hoofdpersoon Salomé Atabong in een jeugdgevangenis. De dagen zijn er eentonig en duren er lang. De sleur wordt enkel doorbroken door de therapeutische sessies van een voormalige tv-persoonlijkheid en door onderlinge ruzies. Hoe Salomé in de gevangenis terechtgekomen is, wordt langzaam duidelijk. De directe reden weten we al gauw: dat is haar ernstige mishandeling van twee klasgenoten. Maar Salomé’s verhaal blijkt vele malen complexer. Want ja, ze heeft een opvliegend karakter en het klopt dat ze haar woedeaanvallen soms niet in de hand heeft. Maar Bekono durft de vraag op te werpen hoe dat zo gekomen is. Door te beschrijven wat je als jonge zwarte vrouw in Nederland zoal meemaakt. Door invoelbaar te maken wat het met je doet als je dagelijks meer en minder goedbedoelde opmerkingen over je zogenaamde anders-zijn te horen krijgt. Door te laten zien hoe het is als je er steeds net niet bij hoort. Dit indringende boek grijpt je bij de kladden, doet je weer beseffen dat iedereen een eigen verhaal heeft dat vele lagen kent, en hamert erin dat een simpel oordeel dus niet voldoet. Hoe waardevol in tijden van exploderende polarisatie!
Om de saamhorigheid verder te stimuleren, raden we je aan om nog enige tijd na het uitlezen van Confrontaties dagelijks het gedicht ‘We zouden kunnen gaan zitten’ van de Vlaamse dichter Sylvie Marie in te nemen. De eerste twee strofen:
we zouden kunnen gaan zitten
in een koffiekopje.
je weet wel,
een klassiek,
met schuine wanden,
zodat we telkens naar elkaar toe schuiven.
Zie voor het hele gedicht: www.sylviemarie.be (of schaf de Plint-poster met dit gedicht aan).
Noot: Dit zelfzorgrecept is een bewerking van het recept dat eerder dit jaar verscheen in onze vaste boekencolumn in het Zorginstituut Magazine.
Interview in Bibliotheekblad
Bibliotheekblad is het vakblad voor iedereen die in debibliotheekwereld werkt. We werden geïnterviewd voor het oktobernummer over onze activiteiten voor bibliotheken; van inloopspreekuren tot samenleesgroepen. Lees het hele artikel hier: Bibliotheekblad okt2023
25 & 26 november: Culturele Apotheek op festival Explore the North
Dwaal van 24 tot en met 26 november tijdens festival Explore the North door de Leeuwarder binnenstad voor een weekend vol onontdekte kunst. Je ziet woordkunstenaars, performances, literaire popshows, muzikale pioniers en nog veel meer op bijzondere locaties in het oude centrum. In samenwerking met Leeuwarden City of Literature zijn wij erbij met een aantal samenlees-sessies en spreekuren 'boeken op recept'.
Samenlees-sessies met schrijvers
Je kunt heel wat schrijvers en dichters zien en horen tijdens Explore the North. Ze razen voorbij op de podia en ja hallo, waar ging dat nou eigenlijk over? Wil jij je even rustig een uurtje verder verdiepen in hun werk? Of gewoon eens goed een stuk tekst uitpluizen, weten hoe dat moet? Met een compact groepje duik je ter plekke in mooie fragmenten en gedichten. Onder leiding van een leesbegeleider praat je met elkaar over wat de teksten zoal oproepen: Wat staat er precies? Wat doet dat met je? Herken je het? En helemaal leuk, de schrijvers schuiven zelf ook bij de sessies aan dus alle gelegenheid om er met hen over door te praten. Er is geen voorbereiding nodig.
Wanneer?
- Za. 25 nov. 14:00-15:00 uur - met Tiemen Hiemstra
- Za. 25 nov. 17:30-18:30 uur - met Juhani Karila
- Zo. 26 nov. 14:00-15:00 uur - met Anne-Goaitske Breteler
- Zo. 26 nov. 16:00-17:00 uur: we lezen teksten van Walt Whitman, met Preston Losack
Er is beperkt plek: schrijf je in via de website van Explore the North of tijdens het festival in de Stadskas.
Waar? De sessies vinden plaats in het prachtige Jugendstil-gebouw De Utrecht, Tweebaksmarkt 48.
Inloopspreekuren Boeken op recept
Valt de nietigheid van het bestaan je wel eens zwaar? Heb je last van een Calimero-complex, of juist van het ‘red-de-wereld’-syndroom? Van eindigheidsverdriet of na-mij-de-zondvloed-gedachten? Leeuwarden City of Literature en de Culturele Apotheek bieden verlichting bij deze en andere alledaagse kwalen! Kom naar het inloopspreekuur in de Stadskas voor een kort doch indringend consult en stort je hart uit. Dan ontvang je ter plekke een hoogstpersoonlijk boekenrecept op maat, inclusief de juiste dosering, het beste tijdstip van inname en eventuele bijwerkingen.
Wanneer? Za. 25 & zo. 26 november, 15:00-17:00 uur
Waar? De Stadskas
Aan de slag met leesbevordering in Friesland
“De niet-dwingende manier waarop jullie leesinspiratie geven werkt!”
De Culturele Apotheek, Leeuwarden UNESCO City of Literature en het Fries Leesoffensief
Eerder dit jaar is het Fries Leesoffensief van start gegaan. Het doel: de teruggang van de geletterdheid in Friesland een halt toeroepen en het leesplezier in de provincie een boost geven. In het kader hiervan smeedde Leeuwarden UNESCO City of Literature een samenwerkingsplan met de Culturele Apotheek. Wat is volgens projectcoördinator Tryntsje van der Steege en directeur Ernst Bruinsma het belang van vernieuwende leesinitiatieven?
De Friese bibliotheekondersteuningsorganisatie FERS zet al een paar jaar fors in op leesbevordering, in navolging van landelijke initiatieven in reactie op de ontlezing. Met ingang van dit jaar besloten ze een heus Fries Leesoffensief op poten te zetten, waarbij alle partijen die in Friesland met lezen en literatuur bezig zijn de handen ineenslaan voor nog meer slagkracht. Een van de betrokken organisaties is Leeuwarden UNESCO City of Literature. CoL-directeur Ernst Bruinsma besloot de Culturele Apotheek te vragen om in te haken. “Toen wij benoemd werden tot City of Literature, heb ik eerst een onderzoek laten doen. Daaruit bleek dat er heel veel gedaan wordt in Friesland om het lezen te bevorderen onder kinderen, maar dat veel partijen niet van elkaars werk weten. Én dat er maar heel weinig leesbevorderende activiteiten zijn voor jongvolwassenen en volwassenen. Vanwege haar mooie activiteiten op dat laatste terrein, hebben we besloten om binnen het Fries Leesoffensief met de Culturele Apotheek in zee te gaan.” Drie jaar lang gaat de Culturele Apotheek in de hele provincie pop-up boekenspreekuren houden, ook op onverwachtse plekken als bij de boekenkasten in een kringloopwinkel. Verder gaan we in heel Friesland samenleesgroepen opzetten, gaan we themalezen met jongvolwassenen en schrijven we voor verschillende Friese media inspiratiecolumns.
Wat maakt het zo belangrijk om ontlezing tegen te gaan volgens jullie, ook onder (jong)volwassenen?
Ernst: “Het is bekend hoezeer een goede leesvaardigheid bijdraagt aan iemands kansen en welzijn, daar heb ik niet veel aan toe te voegen. Behalve dat ik vind dat onze wereld er niet leuker op is geworden de laatste decennia. Ik ben een kind van de jaren 60 en had nooit voor mogelijk gehouden dat we ervoor zouden staan zoals we er nu voor staan. Ik hecht aan een bepaalde manier van zorgvuldigheid in de omgang met elkaar, ik heb een hekel aan agressie. Die is er nu zoveel, en er is zo weinig bereidheid om rekening met elkaar te houden. Ik denk dat ontlezing daar op een indirecte manier mee te maken heeft. Want door lezen leer je je verplaatsen in andere mensen. Het wakkert je vermogen aan om rekening te houden met de gevoelens en de ideeën van anderen, of daar ruimte aan te bieden zonder dat je je eigen identiteit hoeft in te leveren. We hebben meer ruimte voor verbeelding nodig. Lezen is een van de manieren om die aan te wakkeren.”
Tryntsje van der Steege, projectcoördinator bij City of Literature: “Ook ik zie het lezen en delen van verhalen als een prachtige manier om je kennis te laten maken met de gedachtewereld van anderen, en je eigen denkbeelden te verbreden. En laten we vooral de ontspannende werking van lezen niet vergeten, die is ook zo waardevol! Niets fijner dan in een boek duiken, vind ik zelf. Oók als ik al de hele dag vergaderagenda’s en rapporten en artikelen heb moeten lezen. Een roman doet toch andere dingen met m’n hoofd. Ik vind het daarom ook prachtig dat er in Friesland zo’n enorm hoge dichtheid aan bibliotheken en boekhandels is. Maar dat 1 op de 7 Friezen laaggeletterd is, baart natuurlijk zorgen. Daarom is het Fries Leesoffensief ook zo cruciaal, om het plezier in taal en lezen te delen.”
Wat zien jullie als de kracht van de Culturele Apotheek?
Ernst: “Wat ik in jullie herken, en waar ik ook van ben, is de lekker praktische insteek. Ik denk dat je die op dit terrein moet hebben. Jullie opereren vanuit idealisme, maar hebben tegelijkertijd kennis van de dagelijkse situatie waarin mensen lezen of juist lastig tot lezen komen. Jullie proberen ook niet om mensen naar jullie toe te halen, maar gaan eropuit, naar mensen toe.”
Tryntsje: “Ik heb jullie nu een paar keer spreekuur zien houden al, onder meer bij Page Against the Machine in Leeuwarden. Jullie beeldtaal en die witte jassen, die prikkelt mensen om te komen kijken. Zo wordt de eerste drempel geslecht, en raken jullie in gesprek. Omdat jullie echt oog en oor hebben voor waar mensen mee bezig zijn, voelen ze zich gehoord en serieus genomen, en dus nemen ze ook serieus wat ze aan leesvoer wordt aangeraden. De open, niet-dwingende manier waarop jullie leesinspiratie geven, die werkt!”
We gaan komende herfst ook mensen in heel Friesland trainen in het samenlezen, en overal samenleesgroepen helpen starten. Wat verwachten jullie hiervan?
Ernst: “De sociale dimensie van lezen die jullie aanboren met het samenlezen spreekt ons enorm aan. We moeten het lezen zo makkelijk mogelijk maken. Ik ben in een andere functie ook projectleider bij de boekpromotie-organisatie Boeken fan Fryslân, waarbij we bijvoorbeeld met kruiwagens vol Friese boeken langs de deuren gaan. Naar een boekhandel gaan is voor sommige mensen echt een drempel te ver. Maar samenkomen met mensen uit je buurt en dan iets moois lezen, dat is wel iets voor de Friezen. We zijn inmiddels begonnen met het werven van vrijwilligers die interesse hebben om getraind te worden als begeleider van een samenleesgroep, en met het genereren van enthousiasme bij bibliotheken. De eerste reacties zijn heel veelbelovend. We worden ook al spontaan gebeld door organisaties die vragen of zij ook mogen meedoen.”
Tryntsje: “We zien hoeveel behoefte er is aan dit soort projecten. Vorig jaar organiseerden we Uitgesteld Geluk, een project waarbij in tuinen door heel Friesland 100 nieuwe verhalen van 100 schrijvers werden voorgelezen. Toen zagen we dat na dat voorlezen vaak spontaan hele mooie gesprekken ontstonden. Dus het samenlezen gaat hier vast in goede aarde vallen.”
Last van moedeloosheid? Lees wat helpt
Literaire zelfzorg
Last van moedeloosheid? Lees wat helpt
Er is zoveel gaande in de wereld dat het nauwelijks meer is bij te benen. De coronacrisis is nog maar net een beetje onder controle of er breekt in Oekraïne een vreselijke oorlog uit. Steden liggen in puin. Miljoenen mensen zijn op drift in Europa. Wereldwijd stijgen energie- en voedselprijzen en er wordt gevreesd voor schaarste. Ondertussen verschijnt het ene alarmerende klimaatrapport na het andere…. Geen wonder dat veel mensen zich moedeloos en machteloos voelen.
Dat het ook op diepste dieptepunten mogelijk is om schoonheid te blijven zien en menselijkheid te ervaren en daaruit hoop te putten, leert Etty Hillesum ons in de dagboeken en brieven die ze tussen 1941 en 1943 schreef. Wat een levenskunst. Het kan ook nu een inspiratiebron zijn. Een van de dagboekfragmenten van Hillesum:
20 juli [1942]. Maandagavond half 10.
Mijn God, dit tijdperk is te hard voor broze mensen als ik ben. Ik weet ook, dat er hierna weer een ander tijdperk komen zal, dat humanistisch zijn zal. Ik wil zo graag blijven leven om al de menselijkheid, die ik in me bewaar, ondanks alles, wat ik dagelijks meemaak, over te dragen in dat nieuwe tijdperk. Dat is ook het enige, waardoor wij de nieuwe tijd kunnen voorbereiden, door haar nu al in ons voor te bereiden. En ergens ben ik zó licht vanbinnen, zo zonder enige verbittering en heb zoveel kracht en liefde in me. Ik wil zo graag blijven leven om de nieuwe tijd te helpen voorbereiden en om dat onverwoestbare in mij behouden over te dragen naar de nieuwe tijd, die zeker zal komen, ze groeit immers al in mij, iedere dag, ik voel het toch?
Heb je instant troost nodig? Wend je dan tot de Vlaamse dichter Stijn Paepe. Hij schreef het bemoedigende gedicht ‘Wat helpt’. Een stukje daaruit:
[…]
Als dansen helpt, is er muziek.
Als breien helpt, dan hou je steek.
Als boos zijn helpt, geef ik kritiek.
Als bakken helpt, let there be cake.
Als yoga helpt, wees fluks en zen.
Als slapen helpt, stop ik je in.
Als schrijven helpt, scherp dan je pen.
Als poetsen helpt, welaan: begin!
Je voelt je murw en overstelpt
en snakt naar stranden, wit geschelpt...
Hou vol. Vat moed. Want het komt goed.
Doe ondertussen maar
wat helpt.
Het hele gedicht kun je hier lezen en beluisteren: 'Wat helpt': dichter Stijn De Paepe geeft de natie moed | Radio 1
Meer literaire zelfhulp vind je hier: Zelfzorghoek - Culturele Apotheek
29 september: online samenlezen tijdens Week tegen Eenzaamheid
In samenwerking met Stichting Vier het Leven organiseren we tijdens de Week tegen Eenzaamheid een online een samenlees-uurtje op vrijdag 29 september, van 11.00 tot 12.00 uur. Samen gaan we een paar mooie en prikkelende gedichten en romanfragmenten lezen en aan de hand daarvan met elkaar in gesprek. Omdat samen lezen soms leuker is dan alleen, en omdat het zo bijzonder is om van anderen te horen wat een gedicht of stukje tekst naar boven brengt aan herinneringen, associaties en gedachten. Wat we gaan lezen is nog een verrassing, maar het zal de tongen zeker losmaken!
Aanmelden kan door een e-mail te sturen naar: aanmelden@4hetleven.nl
Twee uur voor de activiteit volgt de juiste Zoomlink in je mailbox.
Samenlezen verbindt
Wij organiseren samenleesgroepen in bibliotheken, buurtcentra en zorginstellingen door heel Nederland. Samenlezen helpt bij het bestrijden van gevoelens van eenzaamheid. Het genieten van mooie verhalen en gedichten gaat hand in hand met ontmoeting en het uitwisselen van eigen ervaringen en dat leidt tot wezenlijk contact. Bovendien is een samenleesgroep geen eenmalige of tijdelijke activiteit, maar kun je het hele jaar door op een vast moment aanschuiven voor koffie of thee met een mooi verhaal. Deelnemers geven het samenlezen een 8,5. 68% van de deelnemers leerde nieuwe mensen kennen door samenlezen.
Eenzaamheid
1 op de 10 mensen in Nederland voelt zich erg eenzaam. Nog eens 1 op de 3 Nederlanders heeft er wel eens last van. Naarmate mensen ouder worden nemen gevoelens van eenzaamheid toe. Eenzaamheid is je niet verbonden voelen. De invloed van eenzaamheid is groot. Zeker als het langdurig aanhoudt, leidt eenzaamheid tot gezondheidsrisico’s, minder meedoen in de samenleving en een gevoel dat welzijn of geluk tekortschiet.
Actieprogramma Eén tegen eenzaamheid
De Week tegen Eenzaamheid 2023 wordt in het kader van het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid georganiseerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Meer dan driekwart van de gemeenten in Nederland en zo’n 170 landelijke maatschappelijke organisaties, instellingen en bedrijven zijn bij het programma aangesloten, waaronder Stichting Culturele Apotheek.
Bibliotherapie: Last van slapeloze nachten?
SLAPELOZE NACHTEN? LAAT je MEEVOEREN DOOR HARUKI MURAKAMI
Lijd je wel eens aan slapeloosheid? En dan bedoelen we niet dat je door stress of zorgen, of teveel drank wel eens een nacht niet goed slaapt. Nee, we bedoelen de slapeloosheid die veroorzaakt wordt door de aantrekkingskracht van de nacht, of de rust van de slapende wereld. Die langdurige slapeloosheid die verslavend werkt, omdat de gemoedstoestand waarin je dan terecht komt ook een prettige roes blijkt.
Ben je zo’n nachtelijke danser of denker? Dan raden we je aan om de eerstvolgende nacht dat je weer de slaap niet kunt vatten, een flinke kop sterke koffie te zetten en het boek Slaap van de populaire Japanse schrijver Haruki Murakami tot je te nemen.
Het is het verhaal van een jonge vrouw die al zeventien nachten niet heeft geslapen. Toch is ze niet moe. Dat verbaast haar eerst: dat ze volledig normaal kan functioneren zonder slaap. Maar na een tijdje accepteert ze de nieuwe situatie en doet er haar voordeel mee. Want het stelt haar in staat om - als iedereen naar bed is - een heel ander leven te leiden dan overdag. In de nacht kan ze bijvoorbeeld eindelijk eens in alle rust een boek lezen. En ze gaat op pad: rondjes rijden met de auto, ergens een kop koffie drinken. Steeds vaker zoekt ze onherbergzame plekken in de stad op, totdat het gierend uit de hand loopt…
In Murakami’s boek is slapeloosheid zo op het eerste gezicht geen probleem, maar een uitlaatklep om te ontsnappen aan de sleur van het huisvrouwenbestaan van overdag. Terwijl elke dag hetzelfde patroon kent, biedt iedere nacht een nieuw avontuur. En dat avontuur verandert uiteindelijk ook het leven overdag. Dat maakt het boek tegelijkertijd verontrustend. Slaapt de vrouw echt nachtenlang niet? Is ze langzaam gek aan het worden? En zo ja, komt dat dan doordat ze niet slaapt, of door de sleur?
Slaap zal je niet van je slapeloosheid afhelpen. Maar het biedt herkenning, reflectie en gewoon een spannend verhaal om de nacht door te komen. Met minder dan 100 pagina’s is het perfect leesvoer voor een doorwaakte nacht, eventueel twee keer in te nemen.
En als je dan de hallucinerende illustraties in deze uitgave van het boek eens goed in je opneemt, kan het zijn dat je tegen de ochtend voldaan wegdroomt bij de mogelijkheden die de nacht te bieden heeft en wie weet misschien zelfs in slaap valt.
Resultaten 2022
Jaarverslag 2022
Een groei van 19 naar 36 samenleesgroepen, die samen meer dan 450 samenleessessies organiseerden. Een prachtige studiemiddag over literatuur en dementie. Een nieuwe Literaire lessen-workshop over veerkracht. En een Engelstalige werkcollegereeks samenlezen voor studenten van het University College Utrecht. Zo maar een greep uit de vele hoogtepunten van 2022 voor de Culturele Apotheek. Lees er meer over in ons CA Jaarverslag 2022 DEF - inhoud.
Last van reisbedenkingen? Lees Marjoleine de Vos en Geoff Dyer
LITERAIRE ZELFZORG
Last van reisbedenkingen? Lees Marjoleine de Vos en Geoff Dyer
Vraag je je ook weleens af waarom iedereen dat aldoor maar wil: Nederland uit, de wereld in? Helemaal nu steeds meer duidelijk wordt hoezeer de geëxplodeerde westerse reislust de aarde naar z’n grootje helpt? Welkom bij het groeiende leger van lijders aan reisbedenkingen!
Misschien heb je tot je eigen toenemende schaamte zelf last van reisdwang, en kan je telkens niet wachten tot je een volgend vakantieplan kan smeden dat jou naar een buitenland voert, of het nou een dichtbij buurland of een meer exotische bestemming ver weg is. Of ben je die persoon die achterblijft terwijl anderen uitvliegen, meewarig zwaaiend vanachter die prachtige geraniums van je, in de heerlijke koelte en stilte van je eigen balkon, je superieur voelend aan die reisverslaafden?
In beide gevallen is inname van een literair medicijn raadzaam, omdat dit typisch zo’n kwestie is waarbij het makkelijk is in extremen te vervallen: rücksichtslos onmatig blijven reizen of iedereen verketteren die nog in een auto of vliegtuig durft te stappen.
Ver weg is dichtbij
Warm jezelf eerst op met ‘Ver weg is dichtbij’, een verhaal van Joke van Leeuwen uit haar bundel Twee beleefde dieven. Een oude vrouw besluit met een loep op reis te gaan in haar eigen huis.
Ze dacht: de mensen willen steeds verder reizen, van het gewone vandaan, omdat ze denken dat het dan mooier wordt. Maar misschien kun je ook almaar dichterbij reizen, van het gewone vandaan, en misschien kun je dan ook denken dat het mooier wordt.
Duik met deze oude vrouw het labyrint van de bloemkool op de keukentafel in, en de jungle van de kamerplanten, en reis zo al lezend het domein van de verbeelding tegemoet.
Je keek te ver
Kies dan als nieuwe-bestemmingen-verslaafde voor Je keek te ver van Marjoleine de Vos. In dit prachtige boekwerkje, uit de heerlijke serie miniwandelnovelles Terloops, neemt De Vos je mee op haar dagelijkse wandeling over het Noord-Groningse platteland, zo ergens tussen Loppersum en Roodeschool. Kijk met haar naar alles wat er altijd is, zoals schuren, paden, kerkjes aan de horizon, en naar wat veranderlijk is, zoals de hoogte van het groen, de kleur van de aarde en de lucht, het soort landbouwvoertuigen op de akkers. Voel hoe vertrouwdheid verrassing niet in de weg hoeft te staan. Sterker nog: snap dat je meer gaat zien naarmate je ergens meer thuis bent of vaker komt, en dat het avontuur voor het oprapen ligt, als je maar niet vergeet om aandachtig te zijn. Na lezing van dit boekje heb je misschien wel een tijdje genoeg aan je eigen land, provincie, stad, wijk, dorp of straat.
Jeff in Venetië, de dood in Varanasi
Ben jij van de ‘thuisblijven-is-het-nieuwe-tof’-school? Hou jij het vol overtuiging bij je eigen straat, dorp, wijk, stad, provincie, land? Toe te juichen waar het gaat om het verminderen van je ecologische voetafdruk (als je je niet overhoop gaat barbecueën in je achtertuin), maar het gevaar van een beperkende bubbelblik ligt op de loer. Lees of beweeg jezelf toch af en toe de grens over, is ons advies, want dat schudt het denken en de verbeelding op. Neem bijvoorbeeld het zinsbegoochelende en droogkomische Jeff in Venetië, de dood in Varanasi van Geoff Dyer tot je! Reis met de overwerkte journalist Jeff Atman eerst mee naar Biënnale van Venetië, en dompel je met hem onder in deze niet te bevatten stad en het verlangen naar een ander leven dat zij oproept. Verplaats je dan met deze zelfde journalist naar India, naar de verbijsterende chaos aan mensen, dieren, kleuren en (rottende) geuren aan de oever van de Ganges. In Varanasi, een van de belangrijkste pelgrimsoorden van het hindoeïsme, verdwijnen al Jeffs zekere waarheden als sneeuw voor de zon. Laaf je aan de caleidoscopische explosie van ervaringen waar jij als lezer getuige van bent. Dit maak je alleen maar mee als bereid bent fysieke of denkbeeldige grenzen over te steken.
Joke van Leeuwen
Twee beleefde dieven
Querido, 1996
Marjoleine de Vos
Je keek te ver
Van Oorschot Terloops, 2020
Geoff Dyer
Jeff in Venetie, de dood in Varanasi
Agathon, 2014