Angstig over waar het naartoe gaat met de wereld?
ANGSTIG OVER WAAR HET NAARTOE GAAT MET DE WERELD?
Face your demons met Wolkenatlas van David Mitchell
Durf je het journaal niet meer aan te zetten ’s avonds? Ben je murw van de dagelijkse oorlogsellende die voorbij komt? Maak je je zorgen over de economische malaise die we tegemoet gaan? Word je wanhopig bij het uitkomen van het zoveelste alarmerende klimaatrapport? Vrees je dat je kinderen van dat alles straks de rekening gepresenteerd krijgen? Kortom, ben je net als vele anderen bang voor wat er zich momenteel afspeelt op deze aardbol? Verdiep je dan in Wolkenatlas van David Mitchell.
Wolkenatlas is een roman in zes verhalen, alle zes zeer verschillend in stijl en genre – van een avontuurlijk reisverslag via hilarische brieven tot aan een thriller. De verhalen hebben op het eerste gezicht een chronologische opbouw. Het eerste verhaal start, zo lijkt het, ver in het verleden. Hiervandaan voert Mitchell ons mee tot ver in de toekomst, en dan opnieuw terug naar het verleden. Het is geen fraaie tocht door de tijd. Het zijn verhalen over hoe ons misbruik van de aarde leidt tot verwoesting en over wat ons mogelijk te wachten staat als het gruwelijk misgaat met de wereld. Mitchell laat ons bijvoorbeeld doorleven hoe het is als we volledig getechnologiseerd raken. Het mooie is dat hij door alle ellende heen laat zien hoe zelfs robots revoluties kunnen doen ontketenen en hoe ook in een post-apocalyptische wereld mensen toch weer contact met elkaar zoeken en opnieuw een samenleving in het klein opbouwen.
Nee, een sussend boek is het niet. En Mitchell valt niet te betrappen op het kleinste spatje vooruitgangsideologie. Maar hij laat je in deze fascinerende roman bovenal ervaren dat de menselijke beschaving cyclisch is. Wolkenatlas herinnert je eraan dat ook grootse beschavingen als die van de oude Egyptenaren en Grieken ooit ingestort zijn, en dat dit toch geen einde aan het bestaan van Egyptenaren en Grieken maakte, noch aan de menselijke bewoning van de aarde. En dat maakt het boek uiteindelijk hoopvol. De aarde draait wel door, en de mensheid uiteindelijk ook, hoe horterig en horkerig ook.
Ondertussen kun je ook genieten van de virtuoze vertelkunst van Mitchell, die jongleert met tijd en chronologie, vorm en verteltrant. En passant opent hij daarmee een luikje in je hoofd, dat je doet beseffen hoe waardevol het is om buiten de gebaande paden te treden. Wie met een open geest en vol creativiteit de wereld in stapt, zal in elk geval geen willoos slachtoffer van doemdenken worden.
Lees Wolkenatlas in alle rust, zonder je af te laten leiden, in dagelijkse porties van ongeveer 25 bladzijden. En wees niet bang: hartkloppingen zijn slechts een onschuldige bijwerking.
Nu ook samenlezen in Utrecht en Rotterdam
Nieuwe samenleesgroepen in Rotterdamse en Utrechtse bibliotheken
Nu de corona-maatregelen zijn opgeheven, zijn de meeste van onze samenleesgroepen weer van start. En dat worden er bijna wekelijks meer. Samen met de bibliotheken Utrecht en Rotterdam starten we een aantal nieuwe groepen. Er is koffie, thee en iets lekkers. Geen kosten en geen voorbereiding nodig. Je bent van harte welkom!
UTRECHT
- 2-wekelijks op donderdag
- Startdatum: 10 maart aanstaande
- Tijd: 10.15 tot 11.15 uur. Inloop vanaf 10.00 uur
- Adres: Gloriantdreef 1, Utrecht
- 2-wekelijks op vrijdag
- Startdatum: 11 maart aanstaande
- Tijd: 10.15 tot 11.15 uur. Inloop vanaf 10.00 uur
- Adres: Hondsrug 21, Utrecht
ROTTERDAM
- Donderdagen van 14.00 - 15.00 uur
- Data: 10 maart / 7 april / 5 mei / 2 juni / 30 juni / 28 juli
- Adres: Sandelingplein 16, Rotterdam
- Aanmelden: bel naar 010-2816100
- Donderdagen van 14.00 - 15.00 uur
- Data: 17 maart / 14 april / 12 mei / 9 juni / 7 juli
- Adres: Rösener Manzstraat 80, Rotterdam
- Aanmelden: bel naar 010-2816100
24 maart: Kennisbijeenkomst Literatuur & dementie
24 maart: Kennisbijeenkomst Literatuur & dementie in Amsterdam
Sinds 2018 organiseren we samenleesgroepen in buurthuizen, bibliotheken, inloopvoorzieningen en zorginstellingen. Een deel van deze groepen wordt bezocht door mensen die leven met dementie. Het samen lezen en bespreken van fragmenten en gedichten uit de wereldliteratuur blijkt voor hen heel plezierig en waardevol. Wat brengt het hun zoal? En waarom werken literaire teksten zo goed bij deze doelgroep? Op donderdag 24 maart aanstaande organiseren we hier een kennisbijeenkomst over.
Hoogleraar Aagje Swinnen van de Universiteit Maastricht geeft een lezing over Literatuur als zorg.
Zij doet onderzoek naar samen lezen en samen verhalen en gedichten maken als manieren om mensen met dementie aan te moedigen zich creatief te uiten en betekenisvolle verbindingen aan te gaan met elkaar. In haar lezing vertelt ze over haar onderzoek en over voorbeelden uit bestaande praktijken in de dementiezorg, zoals Timeslips, het Alzheimer's Poetry Project en Shared Reading - of samenlezen zoals het bij de Culturele Apotheek heet.
Schrijver Ivo Victoria komt voorlezen uit zijn bejubelde roman Alles is OK, waarin hij de ervaringen van zijn dementerende moeder verwerkte. NRC schreef erover: “Met deze dementieroman steekt Victoria Hersenschimmen van Bernlef naar de kroon. Hecht gecomponeerd. Diep ontroerend.” Carla de Jong, schrijfster, zorgmanager en voorzitter van stichting Culturele Apotheek, gaat met hem in gesprek.
Ook ervaringen van deelnemers, begeleiders en vrijwilligers komen aan bod. Aan het eind van de middag reiken we het eerste exemplaar van ons magazine over samenlezen uit.
Je bent van harte welkom!
Praktische informatie & aanmelding
Datum: donderdag 24 maart 2022
Tijd: 13.30 – 15.30 uur. Inloop vanaf 13.15 uur
Locatie: Corvershof, ruimte De Kas
Adres: Nieuwe Herengracht 18, Amsterdam
Aanmelden is verplicht vanwege de beperkte capaciteit en kan via onderstaand formulier.
Trouw op bezoek bij samenleesgroep
Begin dit jaar kwam een journaliste van dagblad Trouw op bezoek bij een van onze samenleesgroepen in Amsterdam. Ze schreef er een prachtig artikel over waarin naar voren komt wat het samenlezen verschillende mensen zoal brengt:
“Je raakt hier echt met elkaar in gesprek”, zegt Carolien Sikma.... “Als ik zelf thuis een gedicht lees, zegt het me weinig. Maar als we samen lezen haal ik er veel uit. De verschillende visies zijn leerzaam en mijn tolerantie wordt groter door de verschillende opvattingen.” Ook Stolk komt voor de goede gesprekken: “Vroeger had ik die aan tafel, maar nu eet ik vaak alleen.” “Ik leer hier verschillende culturen kennen. We delen liefde en verdriet. We voelen wat de anderen voelen”, zegt de goedlachse Perzische Zohreh die liever niet met haar achternaam in de krant wil. “Ik kom om mijn Nederlands te verbeteren”, legt de Chinese Marieanne Wang uit."
Het hele artikel lees je hier: Samenlezen maakt blij, energiek en minder eenzaam: ‘We delen liefde en verdriet’ (trouw.nl)
Last van relatieleed? Lees Hier ben ik van Safran Foer
LAST VAN RELATIELEED? LEES HIER BEN IK VAN SAFRAN FOER
Stoort u zich ook aan het vlekje in het nekje bij uw geliefde en uzelf? Ging u voor het perfecte plaatje en blijkt dat het niet (meer) bestaat? Schaamt u zich daar stiekem voor? Staan onderwijl de spijlen van uw innerlijke kooi op barsten, schreeuwt het beest in u ‘Eruit!’, maar houdt de angst u tegen? Angst voor eenzaamheid, voor het onbekende of eigenlijk uw onbekende zelf? En dreigt u door al dit particuliere leed en beven ook nog eens uw ogen te sluiten voor wat er in de wereld om u heen gaande is?
Dan kunt u wel een stevig medicijn gebruiken! Hier ben ik van Jonathan Safran Foer – 524 pagina’s; 1,05 kilogram – is een geschikte pil. Safran Foer debuteerde in 2002 als literair wonderkind met Alles is verlicht. Anno 2017 is hij in het echte leven gepokt, gemazeld en gescheiden; een persoonlijke tragedie die hij heeft verwerkt in zegenrijke literatuur.
In Hier ben ik introduceert hij vader Jacob, moeder Julia en hun zoons, vlak voordat het ooit zo vanzelfsprekende gezin uiteenvalt. Ex-soulmates Jacob en Julia hebben behalve hun verleden en de kinderen nog maar weinig met elkaar. De ontdekking van het bekende onbekende mobieltje vol enorm schunnige teksten in haar mans colbertje, is voor de gewetensvolle Julia de druppel. Ondertussen dreigt de lang verbeide bar mitswa van hun oudste zoon – typisch zo’n laatste strohalm om de boel bijeen te houden – te worden afgeblazen: de jongen is betrapt op racistisch taalgebruik. Dit upperclass Amerikaans-Joods gezin valt kortom van het eigen voetstuk, en zoiets doet – u snapt het vast – natuurlijk zeer.
Genadig vangt Hier ben ik de klap op. Met psychologisch inzicht (alsof u bij uw bibliotherapeut op de bank ligt), humor (lachen is het goedkoopste medicijn) en een flinke dosis mededogen (tegen opkomende pijn bij herkenbare situaties), daalt Safran Foer af in de psychologische wonde. Tot in het kleinste sprekende detail vertelt hij een ogenschijnlijk klein verhaal, waarmee ook minder sensitieve en intellectuele mensen dan zijn personages zich kunnen identificeren. U ziet: het overkomt de besten. U zult merken: de subtiele onbeschaamdheid van de schrijver werkt als wonderzalf tegen de splinters van een gebroken ego.
Het decor verbreedt zich plots tot internationale proporties als het getergde gezin vanuit Amerika meemaakt hoe Israël eerst wordt getroffen door een zware aardbeving en dan afglijdt naar een oorlog. Joden wereldwijd worden opgeroepen hun bijdrage te leveren aan de strijd in hun symbolische thuisland. Vader Jacob staat voor de keuze: blijft hij in Amerika of reist hij af? Wie wil kiezen, zal zich eerst moeten positioneren en onder ogen zien wie hij/zij is en waar hij/zij voor staat in de wereld. De thematische lens zoomt uit en weer in: van een huis-tuin-en-keuken-scheidingsdrama ontwikkelt Hier ben ik zich tot een veelomvattende, filosofische roman, om daarna weer terug te keren naar Jacob en de zijnen. De lezer ziet wat er van hen is geworden na de worsteling met conflicterende rollen als vader, echtgenoot en zoon / vrouw en moeder / kind en volwassene.
Waarschuwing: in zijn geheel inslikken kan leiden tot verstopping. Inname van minimaal vijftig pagina’s per keer werkt als een paardenmiddel. Alleen als u de kuur afmaakt, profiteert u van de nawerking: een afdaling uit uw hoofd naar de echte wereld.
We gaan samenlezen in heel Nederland
Hoera!
We zijn – samen met 17 andere initiatieven – geselecteerd voor het programma Ondernemen tegen eenzaamheid! Met steun van het Oranjefonds en het Mooiste Contactfonds van KPN kunnen we daardoor de komende jaren onze succesvolle samenleesgroepen (shared reading) in heel Nederland gaan aanbieden. En we gaan verder experimenteren met online samenlezen, speciaal voor ouderen die minder mobiel zijn.
Onze plannen vertellen we in dit filmpje: De Culturele Apotheek, Samenlezen in heel Nederland - YouTube (de gevraagde steun kregen we dus al ;-)
Samenlezen in donkere dagen
Samen met de Vlaamse Bond zonder Naam organiseren we de komende weken élke donderdagavond een speciale online Samen Lezen-sessie met verhalen en gedichten die hoop, troost, moed en verbinding bieden. Een wekelijks warm uurtje vol zacht- en schoonheid waarbij we lezers uit Vlaanderen en Nederland met elkaar in gesprek laten gaan. Een literaire vitamineboost nu het zo vroeg donker is, een heel pak kouder wordt en het leven soms wat zwaarder valt.
Je bent welkom!
Wanneer: van 9 december tot en met 13 januari
Dag en tijd: elke donderdagavond van 20.00 tot 21.00 uur
Gratis maar wel even inschrijven. Dat kan vanaf 6 december via Ontdek hier Samen lezen met BZN online bij Bond zonder Naam
Last van het vele binnenblijven? Regnerus helpt!
Last van het vele binnenblijven?
Ben je het vele binnen zitten moe? Betrap je jezelf er steeds vaker op dat je ogen afdwalen van je thuiswerk-beeldscherm naar de wereld buiten je raam? Word je je – zeker met de lente in aantocht – opeens bewust hoe je de aanraking van de zon op je gezicht, de geur van vers gemaaid gras, het geluid van spreeuwen mist? Droom je van dingen waarvan je niet eens wist dat je ervan hield: lange wandelingen door het bos, languit liggen in het park, een paardrijtocht over het strand? Hou nog even vol door het lezen van Nachtschrijver van Jannie Regnerus.
In Nachtschrijver ‘zie’ je de wereld door de ogen van de blinde schrijver Blindman. Al zijn hele leven ontdekt hij alles wat er om hem heen is en gebeurt op de tast. En juist daardoor kijkt en beleeft hij de dingen des te intenser. En wij kunnen met hem meekijken én meevoelen. Want Regnerus weet vooral de zintuigelijke ervaringen van Blindman prachtig en tot in detail te verwoorden.
Inspiratiebron voor het boek is de Friese dichter Tsjêbbe Hettinga. Hannah, de hoofdpersoon uit het boek, hoort hem zijn gedichten voordragen en is zo onder de indruk dat ze besluit om de blinde dichter op te zoeken. Als blijkt dat de vaste leidster van Blindman overleden is, biedt ze haar eigen schouders aan. Samen met Blindman gaat ze op ontdekkingstocht.
Regnerus was gefascineerd door Hettinga die als geen ander de natuur, dieren, het buitenleven in zijn gedichten kon beschrijven zonder ze ooit gezien te hebben. Ze doet in deze bijzondere ode aan hem zeker niet voor hem onder.
Een fragment:
'Zoals de meeste boerenkinderen bezit Blindman een groter dan gemiddeld reservoir aan zintuiglijke herinneringen en besef van vergankelijkheid. De dieren op de boerderij maken hem vertrouwd met de cyclus van leven en dood. Hij kent de vanillegeur van een pasgeboren kalf. De tot kokhalzen brengende stank van een dode koe die, halfslachtig toegedekt onder landbouwplastic, op de kadaverauto wacht. Hij kent het gonzende doodslied van bromvliegen die haar roze koeienneusgaten in en uit gaan. Op en rond de boerderij is er voor een kinderhand veel om aan te raken. Er zijn dierenlijven om te strelen, de tot vilt verklitte vachten in de wintermaanden, een lauw kippenei in elke hand. Als kind deelt Blindman een zwijgende kameraadschap met een paard dat met zijn fluwelen bovenlip voorzichtig 'happend' over handpalmen en kruin gaat. Hij heeft zijn eigen weerspiegeling kunnen zien in een omfloerst paardenoog, een bruine poel omzoomd met een rietkraag van wimpers. Zo'n paardenoog lijkt meer op een binnenwereld dan op de buitenwereld gericht, altijd in gedachten verzonken.'
Aanvullende medicatie: eenmaal daags een gedicht van Tsjêbbe Hettinga
Grote kans dat je na het lezen van Nachtschrijver je leeskuur nog wat wilt verlengen door ook de gedichten van Hettinga te lezen. Dat kan in het Fries maar ook in Nederlandse vertaling. Eenmaal daags een gedicht van Hettinga innemen, zal je zeker goed doen zolang je maar mondjesmaat naar buiten kunt.
Hettinga droeg zijn gedichten op een geweldige manier voor, vanwege zijn blindheid deed hij dat uit zijn hoofd. Kijk bijvoorbeeld hier https://www.youtube.com/watch?v=uoa99gPhc6w
Jannie Regnerus, Nachtschrijver
Atlas Contact, 2017
Last van corona-somberte?
Last van corona-somberte? Sprokkel genoegens met Bertold Brecht.
Eerst was het allemaal nieuw. Een kwestie van hup de schouders eronder. Even het gewone leven on hold, moest kunnen, en het was voor iedereen in niet-vitale beroepen ook wel interessant en goed om eens pas op de plaats te maken. We lachten om grappige thuisisolatiefilmpjes. We belden en appten meer dan normaal met onze familie. We leerden het nieuwe woord ‘zorrel’ – een borrel via videoconferentie-app Zoom – en schreven voor het eerst in lange tijd weer eens een brief. We duwden de paniek die af en toe opvlamde weg met een stevig rondje ‘frisse neus’ en kochten online een lekker potje handcrème om onze stukgewassen handen te verwennen. Kortom, we redden ons best.
Maar toen werd duidelijk dat het allemaal nog wel een heel stuk langer ging duren. Toen werd de dagelijkse bekendmaking van het aantal doden, besmetgeraakten en ic-opnames datgeen wat ons leven ritme gaf. Toen zakte de moed ons wel echt in de schoenen, zo af en toe. Werd dit ons nieuwe normaal: thuiszitten, afstand houden, haperende videogesprekken voeren?
Heb jij ook af en toe moeite de moed erin te houden nu ons leven gedicteerd wordt door ziektecijfers en meetlinten? Blaast de corona-somberte je af en toe pardoes van je sokken? Zingen helpt, zoals Maria uit de Sound of Music ons al leerde met haar ‘favorite things’. Of het lezen en herlezen van Bertold Brechts gedicht ‘Genoegens’. Probeer deze instant bibliotherapie meteen maar eens uit:
Genoegens
De eerste blik uit het raam ‘s ochtends
Het teruggevonden oude boek
Geestdriftige gezichten
Sneeuw, het wisselen der seizoenen
De krant
De hond
De dialectiek
Douchen, zwemmen
Oude muziek
Makkelijke schoenen
Begrijpen
Nieuwe muziek
Schrijven, planten
Reizen
Zingen
Vriendelijk zijn
(Uit: Mijn Duitsland, Atlas Contact 2010 – vertaling Geert van Istendael)
Geeft meteen al wat opborrelend geluksgevoel, niet? Ter versterking van de werkzaamheid kun je ze zelf misschien ook eens bij elkaar rapen in je hoofd: de dingen die jou blij maken. Je zult zien dat het gros daarvan ook nu nog binnen handbereik is, en zo niet, dan geeft het eraan denken wellicht toch een stootje genot.
Moeite om de corona-maatregelen vol te houden?
Moeite om de coronamaatregelen vol te houden?
Ga te rade bij twee vissers
Vol goede moed zetten we tijdens de intelligente lockdown in maart allemaal de schouders onder het nieuwe normaal. We organiseerden digitale pubquizzen, kookten pannen vol soep voor de buren of trokken dagelijks de wandelschoenen aan. Driekwart jaar later is het voor de meesten van ons een stuk lastiger geworden om energiek voorwaarts te blijven gaan. Van het verven van ons huis kregen we een tenniselleboog. De ommetjes door de straten en parken in onze directe omgeving kunnen we inmiddels zo’n beetje slaapwandelend doen. Voor een bordspel komen we ons bed langzamerhand niet meer uit en tot overmaat zijn alle legpuzzels uitverkocht. Ondertussen worden we keer op keer gevraagd om nog even vol te houden. Hoelang nog?! Twee boeken over – of all things – vissen kunnen mogelijk helpen om ons geduld te bewaren en ons uithoudingsvermogen te versterken.
We schrijven je allereerst De oude man en de zee van Ernest Hemingway voor. Het is een klassieker, deze novelle uit 1951 over de oude visser Santiago die al lange tijd geen vis meer heeft weten te vangen. Hij besluit nog één keer uit te varen en slaat een grote vis aan de haak, zo groot dat hij er niet in slaagt hem aan boord te hijsen. Drie dagen lang strijdt de visser met zijn vis en met de elementen. Geen tegenslag blijft Santiago bespaard. Zwaar is het en eenzaam. Maar de oude visser houdt vol. Hij weet zich over te geven aan dat wat is en aan de reis waarop de vis hem meeneemt, verder uit de kust dan hij ooit is geweest. Ook houdt hij oog voor de schoonheid in of rond de ontberingen die hij meemaakt. Zo biedt deze subtiele vertelling over een visser en een vis inspirerende lessen in kalmte, bijzonder bruikbaar in woelige tijden – en een paar heerlijke uurtjes afleiding, dat ook.
Een wat dikkere pil maar ook buitengewoon effectief is Draad van Julia Blackburn. Deze Britse schrijfster is met haar bijzondere mix van onderzoeksproza, autobiografische verhaallijnen en literaire verteltechnieken een geheel eigen genre aan het creëren. In dit boek neemt ze je mee in haar zoektocht naar de maker van de geborduurde zeeschilderingen die haar diep troffen, meteen toen zij ze voor het eerst zag. John Craske blijkt een voormalige visser uit Norfolk, geboren in 1881. Toen hij op 36-jarige leeftijd door ziekte bedlegerig werd ging hij zeegezichten borduren, zijn hele daaropvolgende leven lang, tegen de klippen op, ondanks armoede, honger en pijn. Als hij dan niet meer kon varen en vissen, dan kon hij zo in gedachten toch op zee vertoeven en vorm geven aan zijn verlangen naar het water, de zilte lucht en de wind in de zeilen. Dat is nog eens een staaltje roeien met de riemen die je hebt!
Dus, altijd gedacht dat vissen saai is? Deze beide boeken bewijzen het tegendeel en loodsen je als waren het zeewaardige bootjes door het oog van de storm richting kalmere wateren.