LAST VAN RELATIELEED? LEES HIER BEN IK VAN SAFRAN FOER
Stoort u zich ook aan het vlekje in het nekje bij uw geliefde en uzelf? Ging u voor het perfecte plaatje en blijkt dat het niet (meer) bestaat? Schaamt u zich daar stiekem voor? Staan onderwijl de spijlen van uw innerlijke kooi op barsten, schreeuwt het beest in u ‘Eruit!’, maar houdt de angst u tegen? Angst voor eenzaamheid, voor het onbekende of eigenlijk uw onbekende zelf? En dreigt u door al dit particuliere leed en beven ook nog eens uw ogen te sluiten voor wat er in de wereld om u heen gaande is?
Dan kunt u wel een stevig medicijn gebruiken! Hier ben ik van Jonathan Safran Foer – 524 pagina’s; 1,05 kilogram – is een geschikte pil. Safran Foer debuteerde in 2002 als literair wonderkind met Alles is verlicht. Anno 2017 is hij in het echte leven gepokt, gemazeld en gescheiden; een persoonlijke tragedie die hij heeft verwerkt in zegenrijke literatuur.
In Hier ben ik introduceert hij vader Jacob, moeder Julia en hun zoons, vlak voordat het ooit zo vanzelfsprekende gezin uiteenvalt. Ex-soulmates Jacob en Julia hebben behalve hun verleden en de kinderen nog maar weinig met elkaar. De ontdekking van het bekende onbekende mobieltje vol enorm schunnige teksten in haar mans colbertje, is voor de gewetensvolle Julia de druppel. Ondertussen dreigt de lang verbeide bar mitswa van hun oudste zoon – typisch zo’n laatste strohalm om de boel bijeen te houden – te worden afgeblazen: de jongen is betrapt op racistisch taalgebruik. Dit upperclass Amerikaans-Joods gezin valt kortom van het eigen voetstuk, en zoiets doet – u snapt het vast – natuurlijk zeer.
Genadig vangt Hier ben ik de klap op. Met psychologisch inzicht (alsof u bij uw bibliotherapeut op de bank ligt), humor (lachen is het goedkoopste medicijn) en een flinke dosis mededogen (tegen opkomende pijn bij herkenbare situaties), daalt Safran Foer af in de psychologische wonde. Tot in het kleinste sprekende detail vertelt hij een ogenschijnlijk klein verhaal, waarmee ook minder sensitieve en intellectuele mensen dan zijn personages zich kunnen identificeren. U ziet: het overkomt de besten. U zult merken: de subtiele onbeschaamdheid van de schrijver werkt als wonderzalf tegen de splinters van een gebroken ego.
Het decor verbreedt zich plots tot internationale proporties als het getergde gezin vanuit Amerika meemaakt hoe Israël eerst wordt getroffen door een zware aardbeving en dan afglijdt naar een oorlog. Joden wereldwijd worden opgeroepen hun bijdrage te leveren aan de strijd in hun symbolische thuisland. Vader Jacob staat voor de keuze: blijft hij in Amerika of reist hij af? Wie wil kiezen, zal zich eerst moeten positioneren en onder ogen zien wie hij/zij is en waar hij/zij voor staat in de wereld. De thematische lens zoomt uit en weer in: van een huis-tuin-en-keuken-scheidingsdrama ontwikkelt Hier ben ik zich tot een veelomvattende, filosofische roman, om daarna weer terug te keren naar Jacob en de zijnen. De lezer ziet wat er van hen is geworden na de worsteling met conflicterende rollen als vader, echtgenoot en zoon / vrouw en moeder / kind en volwassene.
Waarschuwing: in zijn geheel inslikken kan leiden tot verstopping. Inname van minimaal vijftig pagina’s per keer werkt als een paardenmiddel. Alleen als u de kuur afmaakt, profiteert u van de nawerking: een afdaling uit uw hoofd naar de echte wereld.