Samenlezen: geen klassieke dagbesteding

Xandra van der Swan is coördinator in het Huis van de Tijd in Amsterdam, waar mensen met en zonder dementie elkaar ontmoeten. Samenlezen past heel goed bij de bezoekers, want die komen niet voor ‘klassieke dagbesteding’.

Xandra: ‘Sociale ondersteuning staat bij ons centraal. Wij proberen ervoor te zorgen dat mensen die leven met dementie kunnen meedoen in de samenleving op een manier die bij hen past. Het samenlezen van de Culturele Apotheek sluit daar heel goed bij aan. Het is ook een zeer populaire activiteit in het Huis van de Tijd.’

Deelnemers bepalen de activiteiten

‘We bieden geen klassiek dagbestedingsprogramma. In het Huis van de Tijd bepalen de deelnemers in grote mate welke activiteiten worden ondernomen, waar ze blij van worden. Dat kan vanalles zijn: fietstochten, een smartlappenkoor… Laatst zijn we samen een week naar een vakantiehuis aan zee geweest. Het creëren van zo’n vrij aanbod in plaats van een vastomlijnd programma maakt het ook spannend. Soms stoppen we een hoop energie in een idee, maar moeten we het toch loslaten als het niet meer aanslaat. We bepalen samen de sfeer en koers.’

Samenlezen in plat Amsterdams

‘Wat opvalt: de samenleesbijeenkomsten van de Culturele Apotheek zijn bij ons altijd gevuld. Al meteen vanaf de eerste keer kregen we enthousiaste reacties. Mensen hebben er echt plezier in en niemand blijft weg omdat hij of zij het niet leuk meer vindt. We hebben nu een min of meer vaste groep van zo’n tien deelnemers. Het mooie van het concept vind ik dat iedereen zelf bepaalt op welke manier hij of zij meedoet. De een luistert alleen, de ander brengt naar aanleiding van de tekst iets in of ter sprake. Een van de deelnemers hier geniet vooral van het ritme van de gedichten. Een ander leest weleens een gedicht in plat Amsterdams voor. Sommigen zijn echte lezers, maar er zijn ook mensen voor wie het de eerste kennismaking is met literatuur.’

Levensvreugde en zingeving

‘Het samenlezen past heel goed bij wat wij doen: stimuleren van levensvreugde en zingeving. En ook al hebben mensen problemen met het ordenen van hun gedachten, of zelfs met lezen: als er een mooie tekst wordt voorgelezen, komt die gewoon binnen. De Culturele Apotheek selecteert de teksten zorgvuldig. Neem bijvoorbeeld een gedicht als ‘Domweg gelukkig in de Dapperstraat’. Dat spreekt, zeker in Amsterdam, iedereen aan. Het kan een directe herinnering oproepen aan de Dappermarkt of – straat, of aan het gedicht zelf als ze dat ooit eerder hoorden. Maar ook mensen die het gedicht of de plek niet kennen, kunnen het mooi vinden. Op verschillende manieren kan het een haakje worden voor een gesprek. Samenlezen kan volgens mij op veel meer plekken worden gedaan, het is niet typisch iets voor mensen met dementie. Het is een prachtig vehikel om met elkaar in gesprek te komen en werkt fantastisch.’

Het Huis van de Tijd in Amsterdam is opgericht door Anne-Mei The, hoogleraar langdurige zorg en dementie. Het is een samenwerking tussen Tao of Care, Cordaan en het Odensehuis.

Lees ook het interview met Karin Meijer, coördinator van Odensehuis Andante in Utrecht
Lees meer over Huis van de Tijd