Heilzame boekentips in het Zorginstituut Magazine
Gepubliceerd in de decembereditie van het Zorginstituut Magazine.
De Culturele Apothekers schrijven voor bij... Eindejaars-eetvrees
Dat er iets niet helemaal goed gaat met het voedselaanbod en de eetpatronen in de westerse consumptiemaatschappij, is inmiddels wel duidelijk. In 2023 had volgens het CBS maar liefst 50 procent van alle volwassen Nederlanders matig tot ernstig overgewicht. Schrikbarend. Want wie zelf last hee' van overgewicht weet hoe ongelukkig het kan maken, en hoe moeilijk het desondanks is om ervan af te komen. Bovendien moeten we vrezen voor de medische problemen en stijgende zorgdruk waartoe de aanzwellende obesitasepidemie kan leiden. Reden om met steeds meer huiver naar de jaarlijkse decemberse eetexplosie te kijken.
Ziektebeeld
Bent u zo iemand die niet goed kan aanzien dat de decembermaand in het teken staat van het eten van ongelooflijke hoeveelheden zoetigheid en vettigheid? En nam u draconische maatregelen om het tij te keren? Deed u de chocoladele$er in de ban? Plei$e u al meermaals voor ‘gewoon stamppot boerenkool eten met kerst’, of voor caloriearme bloemkoolbiefstuk uit de airfryer met broodkruimeltopping? Dan hee' ook u het stevig te pakken: eindejaars-eetvrees.
Literaire medicatie
Het is aan te raden om de eetvrees niet te sterk op te laten lopen. Een gespannen, afkeurende houding ten opzichte van eten is nooit goed, aangezien niet eten geen optie is. Elke obsessie rond eten is er eentje om te vermijden.
Om dit tot in uw diepste bewustzijn door te laten dringen, raden wij u aan de roman Big Brother van Lionel Shriver tot u te nemen. Hoofdpersoon Pandora hee' haar broer al tien jaar niet gezien. Op een dag staat hij voor haar deur, ongeveer drie keer zwaarder geworden. Hij zakt subiet door haar lievelingsstoel en eet zich een ongeluk. Pandora schiet ogenblikkelijk in de zorgstand. Ze gaat tot het uiterste om hem te redden van zijn morbide obesitas. Maar dat gaat wel ten koste van haar eigen gezin en levensgeluk. Wiens eetobsessie is nu eigenlijk het schadelijkst, doet dit boek je afvragen. Het biedt een welkome relativering die uw eetvrees kan helpen verminderen: zolang u of uw naasten niet door de stoel zakken, is een kerstdiner geen gevaar voor eigen leven. Genieten kan ook met mate.
Neem op 24 december ook nog even deze passages uit het gedicht ‘De lof van het eten’ tot u, van Jacob van Oosterwijk Bruyn (1794-1876)*:
Wat kan halen bij het eten?
wat genoegen is zo rein,
Zo bereikbaar voor een ieder,
hoe verheven en hoe klein?
Wat kan halen bij het eten?
waar is meer een bron van vreugd,
Die, zo duizendmaal genoten,
telkens weêr op nieuw verheugt? [..]
Van 't rad van 't menslik lichaam
is het eten toch de spil;
Als die ophoudt rond te draaien,
staat het ganse werktuig stil.
't Is geen onverschillige arbeid,
't is een zaak van groot gewicht;
't Is niet slechts een rein genoegen,
maar het is een hoge plicht.
Denk in 2025 lekker vaak met het hoofd van een ander
Af en toe denken met het hoofd van een ander? We kunnen het iedereen aanraden! Omdat het bloedinteressant is in andermans hersenpan natuurlijk – een soort gêne-vrij gluren bij de buren. Maar ook omdat het je voor even bevrijdt van je eigen muizenissen. En omdat het jouw wereld groter maakt, maar de wereld kleiner, begrijpelijker en behapbaarder. Wat een magie hè?
Hoe je het doet? Heel simpel: door te lezen. Geen verhandelingen over de kwantummechanica natuurlijk. Wat wel? Verhalende boeken die je door andermans ogen laten kijken, op andermans laarzen laten rondwandelen, andermans gevoelens laten ervaren. Die ervoor zorgen dat andermans standpunt voor even het jouwe wordt.
Dat levert je niet alleen een heerlijke rijkdom aan gedachten en ervaringen op. Het helpt ook nog eens tegen polarisatie en angst voor vreemdelingen en andersdenkenden. En het versterkt dat wat mooi is: gevoelens van verbinding, gemeenschapszin, liefde voor de mensheid. Waar wacht je nog op? Bekijk de wereld eens vanuit het hoofd van:
- een tienermeisje dat een aantal maanden in een jeugdgevangenis moet doorbrengen ('Confrontaties' van Simone Atangana Bekono)
- een Israëliër en een Palestijn die beide treuren om het verlies van een kind ('Apeirogon' van Column McCann)
- oude en nieuwe dorpsbewoners die het tegen wil en dank samen moeten rooien ('Ons soort mensen' van Juli Zeh)
- een vrouw die in de Tweede Wereldoorlog onder de dreiging van vervolging leeft ('Dat onverwoestbare in mij' van Etty Hillesum)
- een puber met een spraakgebrek ('Dertien' van David Mitchell)
- een Soedanees jongetje dat moet vluchten voor geweld ('Wat is de Wat?' van Dave Eggers)
- een tot slaaf gemaakte vrouw op een katoenplantage in Georgia ('De ondergrondse spoorweg' van Colson Whitehead)
- een asielzoeker die probeert het Nederlandse asielsysteem te doorgronden ('Hoe ik talent voor het leven kreeg' van Rodaan Al Galidi)
- een radicaliserende dierenrechtenactivist in een varkenspak ('De instructies' van Carolina Trujillo)
Duik in die hoofden, laat je blik verruimen en je hart verwarmen.
Lees ze en denk ze in 2025!
26 november: Warme Leesavond met Chris Keulemans
Warme leesavonden in ons Amsterdamse Leeshuis
In het najaar van 2024 organiseren we weer elke maand een intieme leesavond in het Leeshuis van de Tolhuistuin. Er zijn mooie teksten die we samen gaan lezen, er is een schrijver met wie we in gesprek gaan en er is natuurlijk warme soep van Tuindorp Delicious! De schrijvers die aanschuiven hebben op de een of andere manier een link met Amsterdam Noord en houden zich bezig met wat literatuur zoal kan betekenen voor mensen in allerlei situaties.
Dinsdag 26 november - Chris Keulemans
Onze volgende warme leesavond-gast is schrijver, journalist en oud-directeur van Tolhuistuin Chris Keulemans. Chris schrijft in zijn boek Verzet over de strijders, de denkers, de slachtoffers en de leiders die hij ontmoet. Overal ziet hij mensen in verzet komen. Het onrecht valt ze van alle kanten aan. Van een betere toekomst durven ze niet eens te dromen. Maar ze komen overeind. Eerst zelf. Dan met z'n allen. Grimmig, roekloos protest.
"Gedoemd te mislukken. Onmogelijk te weerstaan", schrijft Keulemans. Wat fascineert hem zo aan mensen die in verzet komen? Wat leerde hij van ze? En wat kunnen we daaraan hebben als we zelf in verzet willen komen? Tegen de btw-verhoging op boeken, tegen de oorlog in Oekraïne, tegen racisme, en de fossiele industrie?
De Leesavonden zijn ook toegankelijk wanneer je het werk van de schrijver nog niet hebt gelezen.
Tijd: 19.30 tot 20.30 uur - vanaf 19.00 uur soep eten
Locatie & route: Leeshuis, Tolhuis 4 in Amsterdam Noord: Route Leeshuis - Tolhuisweg 4, 1031 CL Amsterdam
Aanmelding: via de website van de Tolhuistuin
Toegang is gratis. Aanmelden is nodig vanwege de beperkte ruimte.
Zie voor het hele programma www.cultureleapotheek.nl/warmeleesavonden.
Foto: Desiré van den Berg
De Culturele Apotheek biedt literaire antistoffen in magazine LETTER
Huiverig voor de rondwarende mening-itis? Voel jij geregeld drang of dwang om ferme standpunten in te nemen? De Culturele Apotheek raadt je graag een literair kuurtje aan om jezelf daarvan te bevrijden, en je verlangen naar meer nuance te versterken.
Lees het volledige recept hieronder in magazine LETTER op pagina 26.
https://issuu.com/leeuwardencityofliterature/docs/col_letter_zomer_2024_09_lr
22 oktober: Warme Leesavond met Anne-Goaitske Breteler
22 oktober: Warme leesavond over mentale gezondheid op het platteland en in de stad
Met Anne-Goaitske Breteler
We gaan in gesprek met schrijfster en journaliste Anne-Goaitske Breteler. Haar nieuwste boek, De laatste dagen van de dorpsgek (dat op 30 oktober uitkomt bij Uitgeverij Prometheus) gaat over mentale gezondheid op het platteland. Waarom doen plattelanders minder aanspraak op psychische hulp dan stedelingen? Hoe kan het dat er opmerkelijk veel suïcides op het platteland voorkomen? Hoe belangrijk is het om de juiste woorden en taal te hebben om uit te kunnen drukken hoe je je voelt? En waar is eigenlijk de dorpsgek gebleven (en bestaat er ook een stadse variant)? Er is warme soep van Tuindorp Delicious!
Tijd: 19.30 tot 20.30 uur - vanaf 19.00 uur soep eten
Locatie & route: Leeshuis, Tolhuis 4 in Amsterdam Noord: Route Leeshuis - Tolhuisweg 4, 1031 CL Amsterdam
Aanmelding: via de website van de Tolhuistuin
Toegang is gratis. Aanmelden is nodig vanwege de beperkte ruimte.
Zie voor het hele programma www.cultureleapotheek.nl/warmeleesavond
Voorleeslunchverhaal Wim Daniëls riep op meer dan 200 locaties herinneringen op
Vrijdag 4 oktober, op Nationale Ouderendag, las Wim Daniëls - net als meer dan 200 andere voorlezers - zijn Voorleeslunchverhaal Ome Sjef en tante Greet voor. Wim las live in HuisKamer De Dreef in zijn geboortedorp Aarle-Rixtel, en op Omroep MAX werd zijn verhaal ook meerdere keren uitgezonden. Door het hele land werden ouderen voorgelezen door familieleden, scholieren, vrijwilligers, wethouders, bibliotheekmedewerkers en lokale bekendheden. Ook bekende Nederlanders, waaronder Jan Slagter, Barbara de Loor, Pauline Spiering, Mascha de Rooij en Sybrand Buma, lazen Daniëls' verhaal voor in onder andere zorginstellingen en bibliotheken.
De Nationale Voorleeslunch, vanaf dit jaar door ons georganiseerd, vond net als voorgaande jaren plaats op Nationale Ouderendag. Het laat zien dat voorlezen voor ouderen een prettige en verbindende activiteit kan zijn. Het voorlezen van een verhaal geeft ontspanning en is vaak een aanleiding om met elkaar te praten of herinneringen op te halen.
Het verhaal luisteren of in braille lezen
Het nieuwe Voorleeslunchverhaal is voor de liefhebber ook als audioverhaal te beluisteren via Spotify. Daarnaast stelt Passend Lezen het verhaal ook beschikbaar voor hun klanten in braille en audio.
Generatielezen
Ook geeft de Voorleeslunch volop mogelijkheden om op lokaal niveau succesvolle verbindingen op te zoeken tussen zorg-, onderwijs- en bibliotheekinstellingen. Zo lazen vanuit het initiatief ‘Generatielezen’ mbo-studenten op verschillende locaties voor, werd het verhaal op diverse plekken voorgelezen door Kinderburgemeesters en las Liedeke Pol - de eerste voorleeskampioen van Nederland! - Ome Sjef en tante Greet voor in een woonzorgcentrum.
Ome Sjef en tante Greet
In Daniëls verhaal, Ome Sjef en tantje Greet, was tante Greet iemand bij wie je niet moest aankomen met pijntjes of andersoortige klachten; iemand die ook geen blad voor de mond nam. Toch vond niemand haar onaardig. Tante Greet reed op een solex, kon dansen als de beste en werkte bij de V&D. Op de 'lèènzjerieafdeling', zoals ze zelf zei. En nu wordt ze ook Tupperwaredemonstratrice en blijkt dat Tupperwarebakjes nog veel meer doen dan ruimte besparen en zorgen voor goede hygiëne.
Daniëls is de twaalfde schrijver op rij die het Nationale Voorleeslunchverhaal schrijft. Zijn voorgangers zijn o.a. Ronald Giphart (2023), Bart Chabot, Marion Bloem en Kader Abdolah (2022), Mensje van Keulen (2021), Kees van Kooten (2020), Maarten Spanjer (2019), Yvonne Keuls (2018), Vonne van der Meer (2017), Jan Siebelink (2016) en Marjan Berk (2015).
Samenlezen bij MAX Ouderenjournaal
Tijdens de Week tegen Eenzaamheid brengt Omroep MAX het Ouderenjournaal: hoopvol, informatief en inspirerend nieuws toegespitst op de situatie van ouderen in tijden van sociale afstand. Dit jaar was Samenlezen één van de voorbeeldprojecten die eenzaamheid tegengaan.
Bekijk het journaal, hier (het item over Samenlezen start op 11:38).
Marije vertelt Cubiss over de helende werking van literatuur
Onze Marije vertelt in Lees Lezer Leest! - het magazine van bibliotheekorganisatie Cubiss - over onze Boeken op recept en de samenleesgroepen.
Marije vertelt: “Boeken hebben veel te bieden. Dit wilden we op een speelse manier uitdragen, vandaar ook onze naam. We willen mensen prikkelen en laten zien dat lezen leuk is én gezond. We begonnen met het geven van persoonlijk leesadvies op aanvraag."
Lees het volledige artikel hier.
Wim Daniëls schrijft Nationale Voorleeslunchverhaal 2024
Het Nationale Voorleeslunchverhaal wordt dit jaar geschreven door Wim Daniëls. Dat is zojuist bekendgemaakt in het KRO-NCRV radioprogramma De Taalstaat op NPO Radio 1. Daniëls leest het verhaal op vrijdag 4 oktober, Nationale Ouderendag, zelf voor bij Omroep MAX op NPO 1 en NPO 2. Ook andere bekende en onbekende Nederlanders lezen die dag het verhaal voor aan ouderen in zorginstellingen, bibliotheken. Zo wil de Culturele Apotheek ervoor zorgen dat zoveel mogelijk ouderen op Ouderendag kunnen genieten van een mooi verhaal.
De Nationale Voorleeslunch, die dit jaar voor de twaalfde keer plaatsvindt, laat zien dat voorlezen ook voor ouderen een prettige en verbindende activiteit kan zijn. Het voorlezen van een verhaal geeft ontspanning en is vaak een aanleiding om met elkaar te praten of herinneringen op te halen.
Toegankelijk voor iedereen
Dankzij Omroep MAX wordt het Voorleeslunchverhaal dit jaar op Nationale Ouderendag uitgezonden op NPO 1 én NPO 2. Zo kunnen ook ouderen die aan huis gebonden zijn zich laten voorlezen. Ook zullen bekende en onbekende Nederlanders op 4 oktober ouderen voorlezen in bibliotheken, zorginstellingen en buurthuizen. Instellingen die een Voorleeslunch willen organiseren kunnen hiervoor een gratis toolkit bij ons aanvragen. Ook krijgen zij dan t.z.t het Voorleeslunchverhaal toegezonden.
Wim Daniëls
Wim Daniëls heeft meer dan 100 boeken geschreven over uiteenlopende onderwerpen, zowel fictie als non-fictie, voor volwassenen, jongeren en kinderen. Hij schreef romans, verhalenbundels, informatieve boeken en woordenboeken. Veel van Daniëls’ informatieve boeken gaan over taal. Hij schrijft ook boeken over schrijven. Daarnaast treedt de schrijver op met cabaretvoorstellingen en theatercolleges en presenteert hij tv-programma's.
De Nationale Voorleeslunch
De Nationale Voorleeslunch is een initiatief van de Leescoalitie. Dit jaar hebben wij de organisatie van dit mooie project overgenomen. Partners van de Nationale Voorleeslunch zijn Omroep MAX, het Ouderenfonds en de Nationale Postcodeloterij. Sinds 2013 werken bibliotheken, buurthuizen en zorginstellingen door het hele land samen om op Nationale Ouderendag een Voorleeslunch voor ouderen te organiseren. Eerdere Voorleeslunchverhalen werden geschreven door onder anderen Ronald Giphart, Bart Chabot, Marion Bloem, Kader Abdolah en Mensje van Keulen.
Culturele Apotheek nieuwe organisator Nationale Voorleeslunch
De Nationale Voorleeslunch is een initiatief van de Leescoalitie. De Leescoalitie is de Voorleeslunch gaan organiseren om te laten zien dat voorlezen een prettige en gemakkelijk toe te passen dagbesteding is voor ouderen, die bijdraagt aan de kwaliteit van zorg. Het voorlezen van verhalen geeft ontspanning en is vaak een aanleiding om met elkaar te praten of herinneringen op te halen. Zo kan het een rol spelen in het doorbreken van het isolement waarin sommige ouderen verkeren.
De organisatie van dit mooie project is vanaf dit jaar overgedragen aan ons, de Culturele Apotheek, die patent heeft op laagdrempelige activiteiten om ouderen te blijven verbinden door het samen lezen van literatuur. Partners van de Nationale Voorleeslunch zijn Omroep MAX, het Ouderenfonds en de Nationale Postcodeloterij. Sinds 2013 werken bibliotheken, buurthuizen en zorginstellingen door het hele land samen om op Nationale Ouderendag een Voorleeslunch voor ouderen te organiseren. Eerdere Voorleeslunchverhalen werden geschreven door onder anderen Ronald Giphart, Bart Chabot, Marion Bloem, Kader Abdolah en Mensje van Keulen.
Voorleeslunch 2024
De volgende editie is op vrijdag 4 oktober, Nationale Ouderendag. De schrijver van het nieuwe Voorleeslunchverhaal wordt aanstaande zaterdag, 29 juni, bekend gemaakt tijdens het radioprogramma De Taalstaat op Radio NPO 1. Luister live tussen 11.00 en 13.00 of luister de uitzending na 13.30 terug!