Wie leest leeft langer!

WIE LEEST LEEFT LANGER!

Stichting Lezen heeft actueel onderzoek over de opbrengsten van lezen nageplozen en gebundeld in de nieuwste Leesmonitor - Het Magazine. En daaruit blijkt dat "wie boeken leest niet alleen meer begrip heeft voor andere mensen, maar zich ook mag verheugen op een langer leven."

De publicatie Wat beweegt het boek? Over de opbrengsten van lezen kun je downloaden of bestellen via de website van Stichting Lezen.


Interview: 'Samenlezen helpt om een goed gesprek te voeren'

INTERVIEW: 'SAMENLEZEN HELPT OM EEN GOED GESPREK TE VOEREN'

In de afgelopen tijd zijn we op verschillende plekken begonnen met samenleesgroepen. Een van die locaties is de Eltheto in de Javastraat in de Amsterdamse Indische Buurt. Hier worden allerlei activiteiten voor buurtbewoners georganiseerd, zoals koffieochtenden, spelletjesavonden en buurtmaaltijden. Buurtbewoner Carolien Sikma en Jerrit Vellenga, diaconaal opbouwwerker van de Elthetokerk, zijn vaste deelnemers van de samenleesgroep in de Indische Buurt. Hoe ervaren zij het samenlezen?

Lucht en diepte
Voor Carolien is dit de kern van samenlezen: “Als je met andere mensen koffie drinkt, dan gaat het altijd over koetjes en kalfjes en begin je niet zomaar over heel grote onderwerpen. Maar als je samen een tekst leest, dan kan je het veel gemakkelijker over dingen hebben die meer de diepte in gaan. De tekst helpt dus om een beter gesprek met elkaar te voeren. Dat is meer betekenisvol. Je hebt dan meer contact met elkaar.”
Jerrit: “Door de wisselwerking tussen de tekst, het voorlezen en het praten over de tekst ontstaat iets nieuws, iets wat lucht geeft. Een uurtje samenlezen is een prettige manier om de dag mee te beginnen.”

Woorden aan gevoel
Jerrit noemt het 'heel knap hoe de Culturele Apotheek die mooie gedichten, korte verhalen en precies de goede passages uit romans weet te vinden'. “Wat ik merk is dat ik aan de hand van die teksten woorden krijg aangereikt voor dingen die ik denk of voel, maar waar ik nog geen woorden voor gevonden had.” Carolien vindt het ook interessant om te horen hoe andere mensen een tekst interpreteren. “Soms komen anderen met iets waar ik nooit aan gedacht had. Dat is soms heel verrijkend en geeft je een andere kijk op dingen.”

Literatuur tot leven
Samenlezen is voor Carolien een mooie vorm om literatuur te lezen. “Als ik alleen ben, dan lees ik detectives en eigenlijk geen literatuur. Als je ze in je eentje leest zijn romans snel erg abstract, maar als je samen in een groep leest komt literatuur juist tot leven. Omdat je elkaar voorleest en omdat je erover praat.” Jerrit heeft tijdens het samenlezen de kracht van poëzie ontdekt: “Ik ben altijd al een liefhebber van korte verhalen geweest. Door de samenleesgroep heb ik ontdekt dat ik ook van poëzie houd. Gedichten die we samen lezen heb ik soms ook aan andere mensen laten lezen en een enkele keer zelfs voorgedragen, zoals het gedicht Voor wie ik liefheb wil ik heten van Neeltje Maria Min. Dat raakte mij heel sterk.”

Veilige omgeving
Fijn aan de samenleesgroepen vindt Carolien tot slot de respectvolle setting. “De gespreksleider zegt heel duidelijk in het begin dat alles binnen de groep blijft, dat je alles moet kunnen zeggen en dat er geen goede of foute interpretaties zijn. Daardoor is de samenleesgroep een heel veilige situatie en dat is erg prettig.”

Interview en tekst: Joost Zonneveld


Persbericht: Landelijk samenlees -project maakt literatuur toegankelijk voor iedereen

Persbericht: Landelijk samenpers-project maakt literatuur toegankelijker voor iedereen

Samen lezen is niet alleen goed voor een betere taalbeheersing, het brengt mensen ook met elkaar in contact. Op 15 november trapt de Culturele Apotheek af met een laagdrempelig project om meer mensen in heel Nederland kennis te laten maken met literatuur. Stichting Lezen ondersteunt deze aanpak.

In het project Samenlezen komen kleine groepen mensen wekelijks samen om elkaar korte verhalen, gedichten of passages uit romans voor te lezen. Samen met een leesbegeleider praten de deelnemers daar vervolgens over: wat roept de tekst bij de deelnemers op? Wat is herkenbaar? In het project Samenlezen staat het voeren van een gesprek naar aanleiding van de gelezen literatuur voorop. Iedereen kan daaraan meedoen.

Akke Visser van de Culturele Apotheek: “In de samenleesgroepen gaat het om het leesplezier, is er ruimte voor ontmoeting én kunnen de deelnemers hun eigen verhaal kwijt. Die combinatie en de begeleiding maakt deze leesgroepen anders dan de meeste leesclubs. Op deze manier maken we literatuur zo toegankelijk mogelijk.”

Op 15 november bijt een groep jongeren het spits af. Stichting Lezen ondersteunt deze samenlees-aanpak voor jongeren. Gerlien van Dalen, directeur Stichting Lezen: “Wij zijn nieuwsgierig of het met deze methodiek lukt om jongeren die normaal gesproken niet zoveel met boeken in aanraking komen, enthousiast te maken voor literatuur. We weten dat er in Engeland goede resultaten worden geboekt met deze aanpak van lezen en daarom ondersteunen we dit project.”

Samenleesgroepen kunnen helpen de blik te verruimen en eens anders naar de wereld te kijken, het geheugen te trainen en het zelfvertrouwen te vergroten door actief mee (voor) te lezen. Uit recent onderzoek blijkt hoe cruciaal een goede leesvaardigheid is om volwaardig mee te doen in de maatschappij. Samenlezen kan bovendien helpen mensen uit een isolement te halen en buurtgenoten te leren kennen.

Samenlezen is nieuw voor Nederland. In het buitenland zijn inmiddels al goede ervaringen opgedaan. In Engeland – waar de methodiek voor samenlezen is ontstaan – en in Vlaanderen zijn zusterorganisaties van de Culturele Apotheek actief die vele samenleesgroepen in bibliotheken, buurthuizen en verzorgingshuizen organiseren. Uit onderzoek van de Universiteit van Liverpool naar shared reading blijkt dat samen hardop lezen het plezier in literatuur bevordert, ook voor mensen die zelden in hun eentje een roman of een gedicht lezen. Met het laagdrempelige project Samenlezen beoogt de Culturele Apotheek vooral mensen te bereiken die nu niet of sporadisch met literatuur in aanraking komen.

Na een aantal pilots start de Culturele Apotheek in de komende tijd meerdere samenleesgroepen op verschillende locaties in Nederland. De meeste samenleesgroepen zijn gemengd; in sommige gevallen wordt gekozen voor specifieke doelgroepen, zoals jongeren of ouderen.

Op dinsdag 21 november start een volgende wekelijkse samenleesgroep in buurtcentrum Kraaipan in Amsterdam-Oost, van 10.30 tot 11.30 uur.

Samenlezen is gratis en deelnemers hoeven zich niet vooraf aan te melden. Voor iedere bijeenkomst geldt dat de deelnemers nog even kunnen napraten onder het genot van een kop soep.


Nieuwe samenleesgroepen van start

Nieuwe samenleesgroepen van start

De afgelopen maanden zijn we druk bezig geweest om nieuwe samenleesgroepen voor te bereiden in Amsterdam. En dat is gelukt! In november gaan we starten met een samenleesgroep voor jongeren, in samenwerking met Kamers met Kansen, en voor buurtbewoners in Oud-Oost in buurtcentrum Kraaipan. Later volgen een aantal groepen voor ouderen en lezen we door bij buurthulp/LT in de Indische Buurt. En na Amsterdam Oost volgt ook Amsterdam West. Daar starten we in het voorjaar.

Maar liefst acht enthousiaste vrijwilligers hebben zich bij ons gemeld om al deze groepen mogelijk te maken. We hebben er zin in!


12 november: spreekuur Nederland Leest 'Ik, Robot' in Amsterdam

12 November: spreek Nederland leest 'Ik, Robot' in Amsterdam

Last van digitale overdrive? Ook verkleefd geraakt aan allerhande technologische gadgets en snakkend naar het verwarmende gezelschap van een goed boek? Of lijdt u juist aan technohaat en hebt u dringend behoefte aan een leeslijstje voor op uw e-reader om u hiervan af te helpen? Of leest u wellicht iets te veel op de automatische piloot en moet u dus vooral de robot in uzelf te lijf? Tijdens een speciaal Nederland Leest-inloopspreekuur behandelt de Culturele Apotheek al deze kwalen en andere levensvragen met weldadige literaire medicatie!

Dus kom naar de OBA, stort uw hart uit en ontvang een hoogstpersoonlijk boekenrecept, inclusief de juiste dosering, het beste tijdstip van inname en eventuele bijwerkingen. Gratis.

Wanneer? zondag 12 november

Waar? hal centrale vestiging OBA, Oosterdokskade in Amsterdam

Hoe laat? van 13.30 tot 16.30 uur

Meer informatie: https://www.oba.nl/agenda.html


Hoera! Subsidie voor samenlezen

Van verschillende fondsen hebben we subsidie gekregen om onze pilot met samenleesgroepen uit te breiden! Dit najaar starten we met samenlezen voor jongeren, ouderen en buurtbewoners in Amsterdam Oud-Oost. De subsidies maken het niet alleen mogelijk om nieuwe groepen te starten, maar ook om vrijwillige leesbegeleiders te trainen, een website te maken, de aanpak te professionaliseren en te beschrijven en meer onderzoek te doen naar wat het deelnemers nou eigenlijk oplevert, dat samenlezen. Binnenkort meer.

Met dank aan:

 


Auto- biografisch lezen en schrijven

‘Ik zou er een bóék over kunnen schrijven, over mijn leven.’ Je hoort het mensen vaak zeggen en ja, in ieder mens rust een schat aan verhalen. Maar makkelijk is het natuurlijk bepaald nog niet, het schrijven van zo’n autobiografisch levenswerk. Maar wat als het toch kietelt in je? Als je misschien niet een heel boek maar toch wel een paar korte autobiografische schetsen of miniatuurtjes zou willen schrijven? Waar begin je, en hoe kun je je laten inspireren door schrijvers die de kunst van het vertellen, componeren en autobiografisch schrijven als geen ander beheersen? Daarover ging het in de cursus 'Autobiografie: Lezen en schrijven' die Marije dit voorjaar aan de HoVO in Alkmaar gaf.

In de cursus werd allereerst volop gelezen. Daarbij passeerde een bonte verzameling van inspirerende literaire autobiografische teksten de revue, van auteurs als Amos Oz en Primo Levi, Julia Blackburn en Rachel Cusk, Karl Ove Knausgård en Torngry Lindgren, Wanda Reisel en Juli Zeh. Door veel te lezen, kun je immers meer grip krijgen op de enorme variatie aan mogelijkheden (in techniek, in vorm, in stijl) om een autobiografisch verhaal te vertellen. Meanderend of chronologisch. Allesomvattend of inzoomend op die ene bepalende gebeurtenis. Alleen dat ene mens betreffend of een leven als aangrijpingspunt voor een brede historische context nemend… Om maar een paar voorbeelden te noemen. Al lezend en pratend speurde Marije met de cursisten naar het antwoord op de vraag welke vorm wat teweegbrengt.

Daarnaast deden cursisten tijdens de bijeenkomsten en thuis allerhande korte associatieoefeningen en schrijfopdrachten om daarmee verhalen naar boven te halen die ‘beschrijvenswaardig’ zijn. Herinneringen met ‘vlees op de botten’. Anekdotes met weerhaakjes eraan. Stoffelijke verbeeldingen van bijna vervluchtigde gevoelens en gedachten.

Hier sta ik
Een meisje van tien jaar met een bril. De jurk is het mooiste aan mij, de rest is minder. Daarom kijk ik ook niet naar Vader die de foto maakt. Ik moet de jurk netjes houden want hij is speciaal gemaakt voor de trouwerij van Oom Dick. Ik mag hem even aan voor de foto. Waarom staat Sander er dan ook bij? Heel gek, zijn lijn hangt helemaal slap, dat is anders nooit zo. Als hij gaat hollen in de tuin worden mijn schoenen vies en mijn jurk misschien ook wel. Dat mag niet, dat kan niet; zo oud ben ik al dat ik dat goed snap. Soms leer ik best snel. – Esther Köhler

En dit stukje hierboven, uit een drieluik dat cursiste Esther Köhler, schreef, is nog maar één voorbeeldje. De cursus leverde een grote, verbazingwekkend rijke en bonte verzameling aan autobiografisch geïnspireerde teksten op. Die kwamen er vaak makkelijker uit dan je zou denken, bleken soms al gerijpter dan je bij een kwartiertje of uurtje of dagje schrijven zou verwachten en waren menigmaal nog bijzonderder dan je zou hopen.

Graag laten wij u van een paar teksten nog even meegenieten. Met dank aan de schrijvers ervan!

Lees 'Op weg' van Anneke Welp

Lees 'Vrijheid' van Wies van Tilburg

Of lees wat Lia Breman schreef


Samenlezen werkt!

Literatuur maakt gevoelens en verhalen los. Dat maakten de twee ‘testgroepen’ waar we de afgelopen maanden mee samenlazen wel duidelijk. In een buurthuis in Amsterdam Oost lazen we met buurtbewoners van allerlei leeftijden en achtergronden. Ook lazen we met een groep ouderen – een gemengde groep van dementerende bewoners en mensen met somatische klachten die de dagbesteding bezoeken - in het Amsterdamse Flevohuis. Dit vonden de deelnemers ervan:
“Ik vind het erg leuk. Je gaat door het lezen op een andere manier naar dingen kijken.”

“In mijn eentje lees ik niet, maar zo vind ik het echt leuk."

"Ik vind het boeiend om te merken dat je uit een en hetzelfde verhaal zulke verschillende dingen kunt halen. Door over een tekst te praten, krijg je veel meer kanten van een tekst mee, zie je veel meer."

“Het helpt om beter woorden te begrijpen” (deelnemer die haar Nederlands wil verbeteren).

"Ik lees uit mezelf nooit gedichten. Maar als je het samen leest is het best leuk en kun je er veel uit halen."

Jerrit Vellinga organiseert de activiteiten in de buurtontmoetingsruimte in de Amsterdamse Indische Buurt waar we samenlezen en leest zelf ook trouw mee: “Een gedicht of kort verhaal, bij de eerste lezing staat het nog op afstand. Maar als we er in de groep over doorpraten komt het steeds dichterbij. Soms stoort een tekst, maar vaker ontroert het me, want zijn er mooie en ware woorden gegeven aan iets wat in mij leeft of in iemand anders van de groep. Vaak zorgt zo'n tekst onder begeleiding van Akke of Marije voor echte, onderlinge ontmoeting. Dat vind ik heel bijzonder.”

Ook trainden we al een groep enthousiaste leesbegeleiders-in-de-dop bij Biblionet Drenthe, waar het plan is opgevat om na de zomer op verschillende plaatsen in de provincie ook te gaan samenlezen. Marleen Herbers, die het samenleesproject bij Biblionet trekt, vertelt waarom: “In Drenthe is vanuit Biblionet Drenthe enthousiast gestart met shared reading bijeenkomsten in een aantal gemeenten. Juist vanwege de vele toepassingen van deze bijeenkomsten wordt het omarmd door bibliotheekmedewerkers. Het brengt mensen op een aangename, laagdrempelige manier in aanraking met literatuur en wat dat met jezelf en je gevoel kan doen. Dit in de prettige omgeving van de bibliotheek maakt dat het ook perfect past bij de maatschappelijke rol van de bibliotheek.”
Wat ons betreft wordt er straks op nog veel meer plekken samen gelezen. Wij starten na de zomer diverse nieuwe groepen, onder meer een speciale groep voor jongeren (i.s.m. Stichting Lezen). Meer over ons samenleesinitiatief lees je hier.


Vanaf 8 juni nieuwe samenlees- groep in Amsterdam

In juni starten we met een nieuwe samenleesgroep. In Cafe LT in de Amsterdamse Javastraat lezen we op donderdagochtend met buurtbewoners verhalen, gedichten en fragmenten uit de literatuur. We lezen voor en we lezen samen, hardop. En we praten over wat de tekst met iedereen doet. Herken je er iets in? Vind je het mooi of juist niet? Zet het aan het denken? Wat brengt het zoal boven? Het is leuk, interessant en ontspannend. Een van onze vaste lezers, Rene, zei: 'Wat ik zo leuk vind, is dat jullie ons zo aan het kletsen krijgen'. En dat is precies waar het bij samenlezen om draait: verhalen lezen en verhalen delen.

  • Vanaf 8 juni, iedere donderdagochtend
  • Van 10.30 tot 11.30 uur
  • Cafe LT, Javastraat 118, Amsterdam

Meer weten over ons samenlees-initiatief? Kijk op www.wijlezensamen.nl (nu nog gelinkt aan deze website) of neem contact met ons op. Dat kan via e-mail: vraag@cultureleapotheek.nl


Enthousiaste samen-lezers in Drenthe getraind

Deze week trainden we een groep enthousiaste leesbegeleiders-in-de-dop voor te starten samenleesgroepen in Drenthe. Op uitnodiging van Biblionet Drenthe, die de provincie wil laten kennismaken met dit concept, werden een aantal bibliotheekmedewerkers, vrijwilligers en medewerkers van de Penitentiaire Inrichting Veenhuizen getraind. Hoe kies je geschikte teksten voor een groep? Hoe laat je iedereen aan het woord? En hoe ga je om met onverwachte emoties? Het kwam allemaal aan bod. Alle deelnemers gaan nu starten met een pilotgroep en in juli komen we weer bij elkaar om te horen hoe het is gegaan.

Meer lezen over ons samenlees-initiatief? www.wijlezensamen.nl