Eveline Aendekerk: “Jullie missie is relevanter dan ooit”

Als kind was Eveline Aendekerk in tranen toen ze na één dag op de basisschool nog niet kon lezen. Nu is de directeur van het CPNB dag in dag uit bezig om de leeslust onder Nederlanders aan te jagen. Toen we haar vroegen of ze lid van ons Comité van Aanbeveling wilde worden, zei ze volmondig ja. “De Culturele Apotheek zoekt potentiële lezers actief op, dat is zo mooi. Net als de boodschap dat lezen je leven letterlijk kan verbeteren.” Alleen al omdat je daardoor met andermans waarheden in aanraking komt. “Lezen is urgenter dan ooit.” Een kennismaking.

De liefde voor lezen zat er bij Eveline Aendekerk als van jongs af aan in. “Als kind al had ik een enorme obsessie met lezen. Mijn moeder was zelf altijd aan het lezen, dat zal het hebben getriggerd. Toen ik nog niet naar de kleuterschool ging, moest mijn moeder woorden opschrijven en die hing ik dan boven mijn bed. Toen ik eindelijk naar de eerste klas mocht – wat je nu groep 3 noemt – dacht ik: nú leer ik echt lezen. Na de eerste dag op de grote school was ik in tranen, want ik kon nog steeds niet lezen. Toen ik het eenmaal kon, een paar maanden later, was ik helemaal begeesterd.”

Het echte leven
Die begeestering is nooit verdwenen. “Als puber hielp het me het voor mij saaie bestaan in Limburg te kunnen ontvluchten. Op zolder had ik een leesstoel staan, en daar las ik Wuthering Heights, Van de koele meren des doods, Campert, Turks Fruit. Fantastisch, dat wilde ik ook! Ik kon niet wachten om naar Amsterdam te verhuizen en het echte leven te gaan leven. Even speelde ik met de gedachte de bibliotheekopleiding te gaan doen, maar het waren de economisch zware jaren 80. Ik koos een studie waar je geld mee zou kunnen gaan verdienen: bedrijfskunde aan de VU. Maar toen een aantal banen later in 2018 het directeurschap van de CPNB op mijn pad kwam, viel alles op z’n plek.”

Nederlandse leescultuur
Sinds 2018 geeft Aendekerk leiding aan de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, zoals de CPNB voluit heet. Bekende CPNB-activiteiten zijn onder meer de Boekenweek en de Kinderboekenweek, de Heel Nederland Leest-campagne en de Nationale Voorleesdagen. “Als CPNB wakkeren wij de leeslust aan, en dat doen met alles wat we kunnen. We stimuleren het kopen en lezen van boeken en werken aan het imago van lezen. Dat doen we omdat we voor de uitgevers in Nederland werken, maar ook omdat we ervan overtuigd zijn dat lezen je leven verrijkt.”

Een uitdaging is dat Nederland niet een hele grote leescultuur heeft, meent Aendekerk. “Nederlanders kopen en lenen gemiddeld ruim 5 boeken per jaar. In Duitsland is dat het dubbele! En lezen moet steeds meer concurreren met andere vormen van vrijetijdsbesteding. Vroeger was het simpel, je had buiten spelen en binnen spelen, of lezen. Nu is er veel meer afleiding, ook voor volwassenen.  Daarom wil ik alle initiatieven die de leeslust bevorderen koesteren en steunen. Al die discussies over of je nou wel of niet voor audioboeken moet zijn of niet, of iets nou wel of geen literatuur is, of je nou de boekhandel moet promoten of de bieb: je moet het gewoon allemaal doen. Mijn streven is iedereen 1 boek per maand laten lezen.”

Audioboeken, Minecraft, NS…
Voor Aendekerk is dit ook reden om als CPNB met ‘ongebruikelijke partijen’ samen te werken. “Met TUI, met Minecraft, met de NS: alles wat het imago van boeken versterkt en laat zien dat het van deze tijd is. Dat kinderen en jongeren andere associaties met lezen geeft dan ‘saai’ of ‘schoolverplichting’. Je moet aansluiten bij de lezer: waar zit ‘ie, wat zoekt ‘ie? De mensen die in boekhandel komen, die heb je al. Maar hoe leidt je andere mensen daarnaartoe? Je moet daar zijn waar die potentiele lezer zit. En dat is precies wat ik zo mooi vind aan de Culturele Apotheek. Want potentiële lezers opzoeken, dat is wat jullie doen met Boeken op Recept en met het samenlezen. En jullie boodschap dat lezen niet alleen gewoon leuk is, maar dat het ook letterlijk je leven kan verbeteren, die is leuk en sterk.” ‘Uniek’ noemt Aendekerk ook hoe de Culturele Apotheek op sommige samenleesplekken mensen die wat kwetsbaarder zijn de kracht van literatuur laat ervaren. “De maatschappelijke missie die daarachter zit, die vind ik echt mooi.”

Urgente missie
“Jullie missie is relevanter dan ooit”, benadrukt Aendekerk. “Als je ziet waar we ons nu bevinden, in een wereld vol polarisatie en onbegrip vergeleken met 20 jaar geleden, dan is het zo belangrijker dat we elkaars werelden leren kennen. Dat we door sociale media zo in onze eigen bubbel opgesloten raken, dat is de pest van deze tijd. Het is zaak dat we elkaars waarheden ook horen, in aanraking komen met andere gezichtsvelden. Dat maakt lezen urgenter dan ooit.”