Te zware last op je schouders? Zoo City relativeert

Aap op je schouder

Schouders zijn er in soorten en maten, net als de meeste andere lichaamsdelen. Sommige schouders zijn uitermate fijn om op uit te huilen, of om op te staan om bij die ene lekkere appel te kunnen. Wie durft, zet zelf zijn schouders ergens onder, al komt het ook regelmatig voor dat we onze schouders ergens over ophalen. En soms, ja vaker dan ons lief is, is de last die we op onze schouders voelen drukken zo zwaar dat we er letterlijk onder gebukt gaan.

Heb je veel mee te sjouwen? Draag je de zorg voor een ziek familielid? Is je bedrijf bijna failliet? Voel je de last van een overvolle to-do lijst? Kortom: bezwijk je bijna onder de last op je schouders? Is de aap op je schouders zo groot is dat je er niet meer omheen kunt? Lees dan ter relativering Zoo City van Lauren Beukes.

De Zuid-Afrikaanse Beukes laat je voelen hoe het is als je daadwerkelijk een last meetorst, in de vorm van een dier dat zich aan je vastklampt. Zoo City is science fiction in de beste zin van het woord, scherpzinnig en maatschappelijk. Het speelt zich af in het hedendaagse Johannesburg. Daar sjouwt iedereen die iemand vermoord heeft als ‘merkteken’ een dier met zich mee. De scheidslijnen lopen in dit boek niet langs kleur of ras of klasse, maar tussen degenen die ‘animalled’ zijn en zij die dat niet zijn. Het centrum van Johannesburg is het terrein van degenen die een last te dragen hebben. Maar naast het dier dat zij met zich meedragen, krijgen de misdadigers ook een speciale gave die ze ten goede kunnen aanwenden.

Hoofdpersoon Zinzi heeft een luiaard op haar schouders en kan het huis niet verlaten zonder hem mee te nemen. Met hem heeft ze ook het vermogen om verloren spullen terug te vinden. Voortdurend zijn er mensen die van die gave gebruik willen maken voor onbenulligheden of om verloren gewaande waardevolle spullen te traceren. Totdat Zinzi de opdracht krijgt om een tienertweeling in nood op te sporen. Haar zoektochten brengen haar aan de rafelranden van deze harde stad, waar het onveilig is en geen mens te vertrouwen lijkt. Zo schetst Beukes op geheel eigen wijze een beeld van het underdogleven in de grote stad en een subtiel apartheidsverhaal.

Als de aap op je eigen schouders te zwaar wordt, leer dan van Zinzi. Zij omarmt tenslotte haar luiaard en leert ermee leven, ondanks de afschuw en irritatie die hij opwekt. Het is een last ja, maar ook het zichtbare symbool van het verleden dat onlosmakelijk met haar verbonden is en daarmee een onderdeel van haarzelf. Er is geen ontkomen aan.

*Dit recept verscheen eerder in de bundel Een zachte machine. Een literaire reis door het lichaam van Arko Oderwald.