Lijdt u ook onder het zwart-witdenken dat de meeste maatschappelijke discussies inmiddels danig beheerst? Onder de ééndimensionaliteit die het politieke debat zo hevig teistert? En krijgt u ook zo’n buikpijn van de grote woorden (‘een tsunami aan vluchtelingen’, ‘asielplaag’) en de snelle oneliners die alleen maar bedoeld zijn om te scoren? Hebt u ook zo’n behoefte aan nuance, aan een beetje eruditie, aan ruimte voor meerduidigheid, zonder u daarbij meteen te hoeven begeven in a-politieke sferen waarin alleen de eigen zielenroerselen ertoe doen?
Misschien is het dan tijd voor het lezen van Moussa of de dood van een Arabier, van de Algerijnse schrijver Kamel Daoud. Of beter nog: lees eerst de klassieker De vreemdeling van Albert Camus (nog eens, of eindelijk dan toch) en daarna Daouds boek.
In zijn zinderende debuutroman wekt Daoud namelijk de anonieme Arabier tot leven die in De vreemdeling op het strand wordt doodgeschoten. De ‘naamloze die niet eens de tijd kreeg om een voornaam te dragen’ krijgt van Daoud een naam, Moussa. Sterker nog: hij krijgt een denkbeeldig broertje, Haroen, die aandacht opeist voor de dubbele moord die op zijn grote broer werd gepleegd. Hij werd immers niet alleen gedood in een boek, maar ook nog eens achteloos aan de kant geschoven door de auteur daarvan, Camus, die alleen maar oog heeft voor de moordenaar en zijn problemen. Terwijl de dood van zijn broer Haroens leven sinds zijn zevende geheel heeft bepaald.
Moussa is een ingenieuze hervertelling van een westerse klassieker. Een boek dat gemakkelijke waarheden op z’n kop zet en je als lezer de vele lagen van een verhaal laat zien. Goed voor wie wel wat complexiteit kan gebruiken in deze simplistische tijden (wat iets anders is dan moeilijk leesvoer, want dit boek leest als een trein).
Extra waardevol is dat het dit boek ook nog eens raakt aan de actuele politieke vraag wie treurt om welk verlies. Daoud vraagt zich af hoe het kon gebeuren dat hele generaties lezers een man die stierf op een ver Noord-Afrikaans strand eenvoudigweg wisten te negeren. Die vraag is met de vele doden die er inmiddels aanspoelen op Noord-Afrikaanse en Zuid-Europese stranden, prangender dan ooit.