Last van December-stress? Deze romans geven lucht!
December. Heerlijk, zo’n maand vol van feest en vrije tijd. Alhoewel? De stress kan ook behoorlijk oplopen, met al die gedwongen gezelligheid en familieverplichtingen. Of door het gevoel dat er alweer een jaar voorbij vloog en dat het aanstormende nieuwe jaar om nieuwe keuzes vraagt, wellicht zelfs om een geheel nieuwe koers. Nodigen de donkere dagen u ook uit om – een tikje melancholisch wellicht – het leven tot nu toe te overdenken? Heeft u behoefte aan rust en even geen (familie)gezeur aan de kop? Nestel u dan onder de kerstboom of naast de schaal met oliebollen met Een handvol sneeuw of met Leven na leven, of met allebei.
In het poëtische Een handvol sneeuw van de Duitse Jenny Erpenbeck sterft een baby aan het begin van de twintigste eeuw. Ze houdt gewoon plotseling op met ademen. Maar wat, zo vraagt de schrijfster zich af, als iemand op het idee was gekomen haar in te wrijven met een handje sneeuw en het meisje van schrik weer was gaan ademen? Wat had er dan wel niet van haar kunnen worden? Vijfmaal brengt Erpenbeck het meisje weer tot leven en elke keer sterft ze opnieuw, maar dan op een andere leeftijd, in een andere tijd, op een andere plek en onder andere omstandigheden.
Fascinerend is dat de Engelse Kate Atkinson in 2013, vlak na Erpenbeck, een roman rond hetzelfde thema publiceerde. Het sprankelende Leven na leven beschrijft de vele levens van de Engelse bankiersdochter Ursula Todd. Doodgeboren in 1910, dan toch geboren omdat de dokter wél op tijd kwam, maar op vierjarige leeftijd alsnog stervend na een fataal ongeluk. Opnieuw geboren, maar dan op een ander moment toch weer stervend door net een andere wending in het leven, enzovoorts, enzoverder. Bij elke reïncarnatie leert Ursula bij en groeit haar besef dat ze telkens een nieuwe kans krijgt. Uiteindelijk probeert ze haar leven zo te leven dat ze de loop der geschiedenis kan veranderen, haar dierbaren ongeluk kan besparen en zelfs het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kan vermijden.
Beide boeken spelen met de vraag of het mogelijk is om verkeerde keuzes ongedaan te maken, en of dat wenselijk is. Ze kietelen het besef in je wakker dat je kunt proberen van koers te wijzigen als je op een verkeerd spoor bent beland. Dat is hoopvol. Maar Een handvol sneeuw en Leven na leven tonen ook hoe onzinnig het is om te denken dat je werkelijk de baas bent over de loop van je leven. En ook dat is een waardevol inzicht. Helemaal zo aan het eind van het jaar, wanneer de goede voornemens ons om de oren vliegen.