Jaarlijks reikt het Oranjefonds de Appeltjes van Oranje uit aan drie sociale projecten in Nederland en de Caraïben. Initiatieven die zich inzetten voor een samenleving waarin niemand er alleen voor staat. Dit jaar is het thema ‘Eenzaamheid verminder je samen’. 212 projecten meldden zich – net als wij – aan, en wij zijn samen met 49 andere projecten geselecteerd als kanshebber van 3 Appeltjes van Oranje!
In juni worden de 3 winnaars bekend gemaakt, na een online Stemtiendaagse (22-31 mei), pitchronde en juryberaad. Volg de vorderingen via de socials, en stem in mei mee!
23 april: Warme Leesavond met Massih Hutak
Warme leesavonden in ons Amsterdamse Leeshuis
In 2024 organiseren we elke laatste dinsdag van de maand een intieme leesavond in het Leeshuis van de Tolhuistuin. Er zijn mooie teksten die we samen gaan lezen, er is een schrijver met wie we in gesprek gaan en er is warme soep van Tuindorp Delicious. De schrijvers die aanschuiven hebben op de een of andere manier een link met Amsterdam Noord en houden zich bezig met wat literatuur zoal kan betekenen voor mensen in allerlei situaties.
Dinsdag 23 april – Massih Hutak De volgende warme lezer in deze reeks is schrijver en rapper Massih Hutak uit Amsterdam-Noord. Massih treedt op op grote podia, zoals de Melkweg, Paradiso en Bitterzoet, en schrijft daarnaast niet alleen liedjes, maar ook verhalen en columns, die worden en werden gepubliceerd in onder andere Het Parool, de Volkskrant en Das Magazin. Naast muziek maken en schrijven zet hij zich ook in voor jongeren: hij is verantwoordelijk voor activistische initiatieven zoals de Kantel de macht-stemcampagne, waarmee hij jongeren aanmoedigt te stemmen, en Verdedig Noord, het project dat zich inzet tegen de blinde gentrificatie van Amsterdam-Noord. Hij zet zich in voor leesbevordering en geeft rap- en schrijfworkshops waarin thema’s als tolerantie, politiek, religie, vrijheid en seksualiteit centraal staan.
Last van gevoelens van hopeloosheid? Vlam je hoop op!
Komt het deze dagen bij jou ook regelmatig langswaaien, zo’n onderhuids gevoel van vervreemding en hopeloosheid? Bij onze inloopspreekuren waar wij boeken en poëzie op recept voorschrijven, kwam die kwaal de afgelopen tijd vaak ter sprake. Want hoezo zou je je druk maken over wat je vanavond eet, hoe je die werkklus voor elkaar bokst of waar je op vakantie zal, als het op zo veel plekken in de wereld totale crisis is? Vraag jij je ook af waar je de hoop vandaan haalt dat het tij ook weer ten goede kan keren, en het lef om daar zelf iets aan bij te dragen?
Hoog tijd om de kracht van de verbeelding aan te boren!
Stap 1: laat je inspireren door dichter Joost Oomen, die zich in zijn poëzievoorstelling Alle dichters hebben gouden helikopters (nog te zien op Oerol dit jaar) zijn droom-premier bedenkt. Een paar regels:
Ik wil een minister-president die de Franse president niet kan ontvangen omdat ‘ie moet huilen van het stukje handzeep nog net in de wereld Ik wil een minister-president die sonnetten over citroenen schrijft Ik wil een minister-president die gelooft dat haringen kunnen kussen Ik wil een minister-president die in het donker bij zijn kamerplanten blijft
Stap 2: zwengel dan de revolutionaire krachten in jezelf aan met het gedicht ‘Ik draai een kleine revolutie af’ van Lucebert. Een fragment:
ik draai een kleine revolutie af
ik draai een kleine mooie revolutie af
ik ben niet langer van land
ik ben weer water
ik draag schuimende koppen op mijn hoofd
ik draag schietende schimmen in mijn hoofd
Stap 3: lees vervolgens Apeirogon van Colum McCann.
In deze caleidoscopische roman worden 1001 verhalen verteld, maar wordt ook steeds teruggekeerd naar hetzelfde waargebeurde verhaal over een Palestijnse en een Israëlische man die bevriend raken nadat ze door het oorlogsgeweld in het Palestijns-Israëlische conflict elk een dochter verliezen. Ze vinden elkaar in het besef dat elkaar verhalen vertellen en naar elkaars verhalen luisteren de enige manier is om hardnekkige tegenstellingen te overstijgen.
Voel je de hoop en de overtuiging dat ook jíj kunt bijdragen aan een vreedzamer wereld al opvlammen?
Mei-inoar lêze in Friesland
Mei-inoar lêze in Friesland
Sinds begin dit jaar wordt er ook in Friesland samengelezen met 24 lokale leesbegeleiders op 15 verschillende locaties verspreid over de hele provincie. Samen met Leeuwarden City of Literature en een aantal Friese bibliotheken zijn we samen gestart met Mei-inoar lêze, zoals ‘samenlezen’ in het Fries heet. Er kan tijdens de samenleessessies dan ook zowel in het Fries als het Nederlands gelezen en gesproken worden, en het is mooi om te merken dat die talen ook heel vanzelfsprekend door elkaar heen gebruikt worden.
Tryntsje van der Steege, projectcoördinator bij City of Literature, vertelt: “Mei-inoar lêze sluit goed aan bij onze werkwijze. Het is een eenvoudig concept met een groot bereik, dat letterlijk doet wat het is: lezen brengt mensen samen. Door samen verhalen te ervaren, worden er ook weer andere verhalen losgemaakt en gedeeld, waardoor mensen een beetje dichter bij elkaar komen. Mei-inoar lêze laat bovendien zien dat er verschillende manieren van lezen zijn, en biedt hopelijk voor sommige mensen net dat duwtje in de rug om weer eens wat meer of wat anders te gaan lezen.
Het is heel fijn en waardevol om met het team van de Culturele Apotheek samen te werken en van elkaars expertise gebruik te kunnen maken. Naast Mei-inoar lêze plaatsen we ook columns met leesadvies in ons leesmagazine LETTER, en organiseren we regelmatig een ‘Boeken op Recept’-spreekuur – zoals bijvoorbeeld 25 mei a.s. tijdens Page Against the Machine in de Prinsentuin in Leeuwarden!”
Eveline Aendekerk: “Jullie missie is relevanter dan ooit”
Eveline Aendekerk: “Jullie missie is relevanter dan ooit”
Als kind was Eveline Aendekerk in tranen toen ze na één dag op de basisschool nog niet kon lezen. Nu is de directeur van het CPNB dag in dag uit bezig om de leeslust onder Nederlanders aan te jagen. Toen we haar vroegen of ze lid van ons Comité van Aanbeveling wilde worden, zei ze volmondig ja. “De Culturele Apotheek zoekt potentiële lezers actief op, dat is zo mooi. Net als de boodschap dat lezen je leven letterlijk kan verbeteren.” Alleen al omdat je daardoor met andermans waarheden in aanraking komt. “Lezen is urgenter dan ooit.” Een kennismaking.
De liefde voor lezen zat er bij Eveline Aendekerk als van jongs af aan in. “Als kind al had ik een enorme obsessie met lezen. Mijn moeder was zelf altijd aan het lezen, dat zal het hebben getriggerd. Toen ik nog niet naar de kleuterschool ging, moest mijn moeder woorden opschrijven en die hing ik dan boven mijn bed. Toen ik eindelijk naar de eerste klas mocht – wat je nu groep 3 noemt – dacht ik: nú leer ik echt lezen. Na de eerste dag op de grote school was ik in tranen, want ik kon nog steeds niet lezen. Toen ik het eenmaal kon, een paar maanden later, was ik helemaal begeesterd.”
Het echte leven Die begeestering is nooit verdwenen. “Als puber hielp het me het voor mij saaie bestaan in Limburg te kunnen ontvluchten. Op zolder had ik een leesstoel staan, en daar las ik Wuthering Heights, Van de koele meren des doods, Campert, Turks Fruit. Fantastisch, dat wilde ik ook! Ik kon niet wachten om naar Amsterdam te verhuizen en het echte leven te gaan leven. Even speelde ik met de gedachte de bibliotheekopleiding te gaan doen, maar het waren de economisch zware jaren 80. Ik koos een studie waar je geld mee zou kunnen gaan verdienen: bedrijfskunde aan de VU. Maar toen een aantal banen later in 2018 het directeurschap van de CPNB op mijn pad kwam, viel alles op z’n plek.”
Nederlandse leescultuur Sinds 2018 geeft Aendekerk leiding aan de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, zoals de CPNB voluit heet. Bekende CPNB-activiteiten zijn onder meer de Boekenweek en de Kinderboekenweek, de Heel Nederland Leest-campagne en de Nationale Voorleesdagen. “Als CPNB wakkeren wij de leeslust aan, en dat doen met alles wat we kunnen. We stimuleren het kopen en lezen van boeken en werken aan het imago van lezen. Dat doen we omdat we voor de uitgevers in Nederland werken, maar ook omdat we ervan overtuigd zijn dat lezen je leven verrijkt.”
Een uitdaging is dat Nederland niet een hele grote leescultuur heeft, meent Aendekerk. “Nederlanders kopen en lenen gemiddeld ruim 5 boeken per jaar. In Duitsland is dat het dubbele! En lezen moet steeds meer concurreren met andere vormen van vrijetijdsbesteding. Vroeger was het simpel, je had buiten spelen en binnen spelen, of lezen. Nu is er veel meer afleiding, ook voor volwassenen. Daarom wil ik alle initiatieven die de leeslust bevorderen koesteren en steunen. Al die discussies over of je nou wel of niet voor audioboeken moet zijn of niet, of iets nou wel of geen literatuur is, of je nou de boekhandel moet promoten of de bieb: je moet het gewoon allemaal doen. Mijn streven is iedereen 1 boek per maand laten lezen.”
Audioboeken, Minecraft, NS… Voor Aendekerk is dit ook reden om als CPNB met ‘ongebruikelijke partijen’ samen te werken. “Met TUI, met Minecraft, met de NS: alles wat het imago van boeken versterkt en laat zien dat het van deze tijd is. Dat kinderen en jongeren andere associaties met lezen geeft dan ‘saai’ of ‘schoolverplichting’. Je moet aansluiten bij de lezer: waar zit ‘ie, wat zoekt ‘ie? De mensen die in boekhandel komen, die heb je al. Maar hoe leidt je andere mensen daarnaartoe? Je moet daar zijn waar die potentiele lezer zit. En dat is precies wat ik zo mooi vind aan de Culturele Apotheek. Want potentiële lezers opzoeken, dat is wat jullie doen met Boeken op Recept en met het samenlezen. En jullie boodschap dat lezen niet alleen gewoon leuk is, maar dat het ook letterlijk je leven kan verbeteren, die is leuk en sterk.” ‘Uniek’ noemt Aendekerk ook hoe de Culturele Apotheek op sommige samenleesplekken mensen die wat kwetsbaarder zijn de kracht van literatuur laat ervaren. “De maatschappelijke missie die daarachter zit, die vind ik echt mooi.”
Urgente missie “Jullie missie is relevanter dan ooit”, benadrukt Aendekerk. “Als je ziet waar we ons nu bevinden, in een wereld vol polarisatie en onbegrip vergeleken met 20 jaar geleden, dan is het zo belangrijker dat we elkaars werelden leren kennen. Dat we door sociale media zo in onze eigen bubbel opgesloten raken, dat is de pest van deze tijd. Het is zaak dat we elkaars waarheden ook horen, in aanraking komen met andere gezichtsvelden. Dat maakt lezen urgenter dan ooit.”
Samen lees je meer: waarom overal in Friesland groepjes mensen samen lezen
Samen lees je meer: waarom overal in Friesland groepjes mensen samen lezen
Leeuwarder Courant 26 januari 2024
tekst: Kirsten van Santen foto: Niels Westra
Een uur lang samen in een tekst duiken, met volslagen onbekenden, in bibliotheek of boekhandel: dat levert talig vuurwerk, verrassende inzichten en onverwachte emoties op. Het project Mei-inoar lêze van City of Literature is een pareltje onder de leesbevorderingsprogramma’s.
Woensdagochtend, half twaalf. Na een uur samen teksten lezen met een groep mij volslagen onbekenden, slenter ik de gangen van dbieb in Leeuwarden door, op weg naar mijn fiets, maar mijn blik blijft hangen in de kasten waarin, zij aan zij, netjes in het gelid, de boeken en de bundels, de reisverslagen en de memoires staan. Ik kan me haast niet bedwingen, heb een niet te stillen leeshonger gekregen.
Drie teksten
Dat is een van de effecten van het project Mei-inoar lêze , een project van City of Literature, waarbij samen wordt gelezen in bibliotheken en boekhandels. De formule is eenvoudig: je komt opdagen, zonder voorbereiding, je hoeft je niet aan te melden en je hoeft niets mee te nemen, je hoeft niet eens belezen te zijn. Er is een warm zaaltje, een stoel, koffie en thee, een grote tafel met aan het hoofd dit keer Giny, gepensioneerd lerares, die ons drie teksten voorschotelt. Daar gaan we het, losjes, over hebben, we zien wel waar het schip strandt.
Experiment
Giny vertelt ons eerst de spelregels – eigenlijk zijn die er niet. Alles mag, alles kan, niets moet. Fries spreken is goed, Nederlands ook. Niemand hoeft zich voor het blok gezet te voelen, je hóéft niets te zeggen, alleen meeluisteren is ook prima.
Drie mannen en elf vrouwen zijn deze ochtend naar dbieb in Leeuwarden gekomen om het experiment met elkaar aan te gaan. Muisstil luisteren ze naar de eerste tekst die Giny voorleest, een uit het Engels vertaald gedicht van Elizabeth Bishop, getiteld Een kunst , over de kunst van het verliezen.
‘Verlies elke dag iets. Accepteer dat je / je sleutelbos niet vindt en je uren zoek raken. / De kunst van het verliezen leer je gauw.’
Samenleessessie in de dBieb, een nieuw project van Leeuwarden City of Literature Foto: Niels Westra
,,Wie wil daar iets over zeggen?’’, opent Giny het gesprek. Al snel buitelen de opmerkingen over elkaar heen. Kees, een slechtziende, bijna blinde man, vertelt hoe lastig het is als hij wat kwijtraakt, een handschoen bijvoorbeeld. Iemand anders zoekt steeds naar haar bril – waar had ze die ook alweer neergelegd?
Diepere laag
Al snel krijgt het gesprek een diepere laag. Je kunt immers ook een geliefde verliezen, of een land. Dan heb je gelukkig de herinneringen nog. Lastiger wordt het als je ziek wordt, zoals Teatske, die neuropathie heeft in haar voeten, een aandoening die almaar erger wordt. Dan is ‘de kunst van het verliezen’ niet zo een, twee, drie voor mekaar. Als het ooit al lukt om je te verzoenen met je lot.
Kees, die uit ervaring spreekt, weet echter dat je kunt berusten in wat je overkomt, hoe erg ook. Dat is zwaar, hij ziet haast niets meer. ,,Ik krijg nooit meer een glimlach van iemand’’, vertelt hij. ,,Ik ben in zekere zin altijd alleen.’’ Maar er zijn lichtpuntjes: zo is hij veel meer van muziek gaan genieten.
Schelpen
Tijd voor het volgende fragment, van Chika Unigwe, een Nigeriaanse schrijver die in 2022 meedeed aan het schrijf- en voorleesproject Uitgesteld Geluk van City of Literature. Het fragment komt uit het korte verhaal Landmark Beach en gaat over iemand die over het strand loopt, bedroefd is, die iets zoekt, mijmert over haar verleden en over de troost die de zee kan bieden. ‘De schelpen wegen meer dan ze zouden moeten wegen, het zal het gewicht van mijn geheugen zijn.’
Die zin houdt de groep een tijdje bezig. Wat is hier aan de hand? Waarom wegen die schelpen zo zwaar? Giny brengt verlossing, want zij heeft het hele verhaal gelezen en weet: de hoofdpersoon is op het strand om de as van haar vader uit te strooien. Aha, knikt de groep eensgezind, ahaaa, nou, als je dat weet, lees je het fragment toch weer heel anders.
Achterkant van dingen
De sessie wordt afgesloten met een kort en bondig gedicht van Margerite Luitwielen dat op een muur in de Czaar Peterstraat in Amsterdam prijkt. Het gaat over ‘plekken waar het tocht / wanneer je er de bocht om gaat’. Die plekken, imperfect, zijn vaak zo mooi. ‘Geef mij maar de achterkant / van huizen en gebieden / waar elke groene spriet / omringd door scheve stenen / de droge grond uitschiet // Het onbedoeld gemaakt / gebied.’
Teatske zucht, ze vindt het een mooi gedicht. ,,Voor mij gaat dit over het tegenovergestelde van perfect zijn.’’ Iemand anders zegt: ,,Iets hoeft niet mooi te zijn om toch waardevol te zijn, zelfs als het anders bedoeld was.’’ Rindert is het daar roerend mee eens. Weg van de gebaande paden, verwaarloosde terreinen, juist daar vindt hij schoonheid, de esthetiek van het ongepolijste. En dan valt het kwartje bij een dame aan de overkant. ,,Dit gaat natuurlijk óók over mensen! Ik ben zelf zo iemand, ik houd veel meer van de achterkant van mensen, van de dingen die mensen je niet meteen vertellen!’’
Half twaalf, het is tijd, de sessie wordt afgerond. Iedereen verlaat de bijeenkomst een klein beetje anders dan dat hij of zij erin ging, hongeriger, nieuwsgieriger. ,,Ik ga volgende keer weer’’, zegt een vrouw. ,,Dit is gewoon verslavend!’’
Mei-inoar lêze is een gratis activiteit. Aanmelden is niet nodig. Het project loopt door tot eind mei en is op diverse plaatsen bij te wonen, onder andere in de bibliotheek in Grou, Leeuwarden, Burgum, Bolsward, Holwert, Harlingen, Joure, Drachten, Heerenveen, Sneek, in Tresoar en boekhandel Van der Velde in Leeuwarden. Voor data en tijdstippen, zie: https://leeuwardencityofliterature.nl/project/mei-inoar-leze
Inloopspreekuren en een literaire quiz in de Boekenweek
We gaan weer richting Boekenweek, en natuurlijk duiken wij op tal van plekken op met onze pop-up apotheek. Zo houden we inloopspreekuren Boeken op Recept tijdens het Boekenfest in Assen op 16 maart en in de Witte Dame in Eindhoven op 23 maart. In Amsterdam kun je op 9 maart al een hoogstpersoonlijk boekenrecept komen halen. Ook delen we op 17 maart als Boekendokters kinderboekentips en aanstekelijke gedichten uit op de jeugdafdeling van OBA Oosterdok. En heb je zin om je literaire kennis eens te testen? Kom dan naar het Lezersbal in OBA Roelof Hartplein op vrijdag 22 maart. Hier verzorgen we een speelse literaire quiz rond het boekenweekthema ‘Bij ons in de familie’!
Eindhoven: De Witte Dame, zaterdag 23 maart, 13.00-16.00 uur
Amsterdam: OBA Slotermeer, zaterdag 30 maart, 13.00-16.00 uur
Samenlezen in radio-uitzending Omroep Friesland
We waren op de radio! In het Friese radioprogramma Op&Ut werden Akke, Tryntsje (Leeuwarden City of Literature) en vrijwilliger Hettie geïnterviewd over samenlezen in Friesland (Mei-inoar lêze). De komende weken starten daar maar liefst 14 nieuwe samenleesgroepen.
Luister het interview hier! Vanaf 2:40:00 gaat het over de Culturele Apotheek en het Samenleesproject in Friesland.
27 februari: Warme Leesavond met Edwin Schoon
Warme leesavonden in ons Amsterdamse Leeshuis
In 2024 organiseren we elke laatste dinsdag van de maand een intieme leesavond in het Leeshuis van de Tolhuistuin. Er zijn mooie teksten die we samen gaan lezen, er is een schrijver met wie we in gesprek gaan en er is warme soep van Tuindorp Delicious. De schrijvers die aanschuiven hebben op de een of andere manier een link met Amsterdam Noord en houden zich bezig met wat literatuur zoal kan betekenen voor mensen in allerlei situaties.
Dinsdag 27 februari – Edwin Schoon De tweede warme lezer in deze reeks is schrijver, documentairemaker en Noord-bewoner Edwin Schoon. Onlangs verscheen zijn nieuwste boek Het Goede Heertje, waarin hij samen met journalist Arjan Dijksma het waargebeurde verhaal van Kees van Harreveld, de Robin Hood van Amsterdam, optekent. Eerder bracht hij het succesvolle Basta en het prijswinnende De macht van de bal (2010) uit. Deze avond lezen we uit zijn werk en gaan in gesprek met Edwin over onder andere de betekenis van schrijven.
In 2024 organiseren we elke laatste dinsdag van de maand een intieme leesavond in het Leeshuis van de Tolhuistuin. Er zijn mooie teksten die we samen gaan lezen, er is een schrijver met wie we in gesprek gaan en er is warme soep van Tuindorp Delicious. De schrijvers die aanschuiven hebben op de een of andere manier een link met Amsterdam Noord en houden zich bezig met wat literatuur zoal kan betekenen voor mensen in allerlei situaties.
Dinsdag 26 maart – Dries Muus De derde warme lezer in deze reeks is schrijver en oud-Noord-bewoner Dries Muus. Zijn debuut De afwijking (genomineerd voor de Hebban Debuutprijs) verscheen in 2021, een psychologische roman die zich afspeelt in het mannenvoetbal; een aangrijpend en toegankelijk verhaal over de persoonlijke gevolgen van sociale uitsluiting. Momenteel bespreekt hij Nederlandse fictie voor Het Parool en werkt hij aan zijn tweede roman. Deze avond lezen we uit zijn werk en gaan met Dries in gesprek over onder andere de betekenis van schrijven.
Eveline Aendekerk: “Jullie missie is relevanter dan ooit”