Beginnende dementie en samenlezen
Beginnende dementie en samenlezen
Samenlezen levert ouderen met beginnende dementie of andere geheugenproblemen veel op. Het is een activiteit waarbij deelnemers zich op waarde geschat voelen. Aagje Swinnen, professor in Aging Studies aan de Universiteit Maastricht, zocht uit waarom juist deze methodiek aanslaat.
Uit eerder onderzoek in Engeland, waar de methode vandaan komt, bleek al dat ouderen zich minder eenzaam voelen als ze regelmatig meedoen met Samenlezen. Aagje Swinnen keek voor haar onderzoek naar de elementen die de methodiek zo zinvol maken, specifiek als mensen ook geheugenproblemen hebben. Waarom is dit een activiteit die bijvoorbeeld bij Odensehuizen, inloophuizen voor mensen met geheugenproblemen, zo succesvol is. Mensen doen graag en vaak trouw mee met deze activiteit. Volgens Swinnen spelen 3 elementen daarbij een belangrijke rol.
-
Betekenis en rust door herhaling
Samenlezen is een uur samen hardop gedichten en tekstfragmenten (voor)lezen en daarover praten. Rust en herhaling geven daarbij houvast en zorgen voor verdieping van de ervaring. De leesbegeleider leest teksten of delen daarvan vaak twee keer voor. Ook deelnemers die dat willen, mogen de tekst nogmaals voorlezen. De groep heeft dan vaak al even gepraat over de tekst. Deelnemers hebben die tekst ook in handen en kunnen dus ook zelf fragmenten blijven bekijken en herhalen. Ook in de vragen herhaalt de leesbegeleider vaak wat iemand zegt en deelnemers herhalen elkaars bijdragen.
-
Van eigen perspectief naar collectieve ervaring
De leesbegeleider zorgt voor een veilige omgeving en stelt socratische vragen na elke tekst. Wat roept de tekst op? Het gaat er niet om dat je samen tot één conclusie of interpretatie komt. De leesbegeleider stuurt niet, maar helpt om samen te ervaren wat de tekst zoal oproept en teweegbrengt. Er komt een gesprek op gang waarin iedereen de kans krijgt om zich te uiten; woorden te vinden; geluk en verdriet te voelen en om herinneringen, gedachten en beelden te delen. Deze aanpak zorgt voor een bijzonder sociaal proces. Mensen die leven met beginnende dementie voelen zich verbonden met de eigen ervaringen en gevoelens én met elkaar.
-
Poort naar de verbeelding
Door samen poëzie te lezen, betreed je een wereld waarin creativiteit en vrije interpretatie de norm zijn. De verschillen tussen leesbegeleiders; deelnemers met beginnende dementie en aanwezige mantelzorgers en/of vrijwilligers vervagen. Vaak zoek je samen naar woorden. De ene twijfelt vanwege de creatieve puzzel die de schrijver oproept. De ander misschien door woordvindings- of begripsproblemen die kenmerkend zijn voor sommige vormen van dementie. Bijzondere associaties of zijpaden zijn juist welkom.
Volgens Aagje Swinnen biedt Samenlezen een plek aan mensen die leven met beginnende dementie om zich verbonden te voelen met anderen. Het versterkt het gevoel van eigenwaarde: “In onze maatschappij zullen we steeds meer samenleven met neurodiverse mensen. Samenlezen laat een vorm zien waarin je dit op een gelijkwaardige manier doet.”